การถ่ายทอดแผนยุทธศาสตร์องค์กรสู่การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ กรณีศึกษา สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยศิลปากร
สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยศิลปากรได้ทำแผนยุทธศาสตร์สำหรับเป็นแนวทางในการบริหารจัดการและดำเนินตามพันธกิจของหน่วยงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่กำหนดไว้ ยุทธศาสตร์ที่จัดทำขึ้นมีความสอดคล้องกับวิสัยทัศน์ ปรัชญา และปณิธานของสำนักหอสมุดกลาง โดย ครอบคลุมภารกิจการดำเนินงานในทุกด้านของสำนักหอสมุดกลาง
แผนยุทธศาสตร์ พ.ศ.2556 – 2560 ของสำนักหอสมุดกลาง ได้จัดขึ้นภายใต้กรอบของแผนยุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ซึ่งมีความสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ของมหาวิทยาลัยศิลปากร ในยุทธศาสตร์ที่ 3 การพัฒนาสภาพแวดล้อมทางการศึกษาที่เอื้อให้เกิดการเรียนรู้และความคิดสร้างสรรค์, ยุทธศาสตร์ที่ 5 การสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนและสังคมโดยการให้บริการทางวิชาการอย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง พร้อมทั้งเผยแพร่ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง, ยุทธศาสตร์ที่ 7 การบริหารจัดการองค์กรอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อการเป็นมหาวิทยาลัยแห่งการสร้างสรรค์ และยุทธศาสตร์ที่ 8 การพัฒนาระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารจัดการตามพันธกิจให้มีประสิทธิภาพ
ในการบริหารแผนยุทธศาสตร์ของสำนักหอสมุดกลาง กำหนดแนวทางในการบริหารงานอย่างเป็นระบบ คือ การกำหนดแผนยุทธศาสตร์, การปฏิบัติงานตามแผนยุทธศาสตร์ และการประเมินผลการปฏิบัติงานตามยุทธศาสตร์ เพื่อนำผลการประเมินใช้สำหรัรบการประเมินผลการปฏิบัติงาน และเพื่อนำไปสู่การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ในองค์การ โดยเรียกระบบการบริหารงานดังกล่าวว่าเป็นระบบการบริหารงานแบบ “ SU Libship” ซึ่งมีองค์ประกอบสำคัญ คือ “ การบริหารงานอย่างมีวิสัยทัศน์ การปฏิบัติงานสู่ความเป็นเลิศและการประเมินผลลัพธ์ที่สมดุล ”
ภาพประกอบ “ SU Libship”
การถ่ายทอดแผนยุทธศาสตร์องค์การสู่การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์
แผนยุทธศาสตร์องค์การเป็นแนวทางในการบริหารจัดการเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ ขององค์การ การทำแผนยุทธศาสตร์จึงจำเป็นต้องเน้นการมีส่วนร่วมของบุคลากรในหน่วยงาน เพราะเป็นสิ่งที่ทุกคนต้องช่วยกันคิดช่วยกันทำ ร่วมกันรับผิดชอบ สำนักหอสมุดกลางได้ดำเนินการจัดทำแผนยุทธศาสตร์ 2556 – 2556 โดยให้บุคลากรทุกคนมีส่วนร่วมในการจัดทำ โดยมีแนวทางในการจัดทำแผนยุทธศาสตร์และบริหารแผนยุทธศาสตร์ ภายใต้ระบบการบริหารอย่างมีวิสัยทัศน์ การปฏิบัติงานสู่ความเป็นเลิศและการประเมินผลลัพธ์ที่สมดุล ดังนี้
1. การบริหารงานอย่างมีวิสัยทัศน์
รูปแบบของการบริหารงานอย่างมีวิสัยทัศน์
2. การปฏิบัติงานสู่ความเป็นเลิศ
– งานประจำตามตำแหน่งหน้าที่
– งานตามยุทธศาสตร์องค์การ
– งานอื่น ๆ ที่ได้รับมอบหมาย
– การกำกับดูแลภารกิจประจำ
– การกำกับดูแลด้านยุทธศาสตร์
3. การประเมินผลลัพธ์ที่สมดุล
– รูปแบบการประเมินผลลัพธ์ที่สมดุล
– ด้านการบริหารจัดการ
– ด้านความพึงพอใจของผู้ใช้บริการ
– ด้านความสุข / ความผูกพันต่อองค์การของบุคลากร
– ด้านการพัฒนาบุคลากร
– ด้านประสิทธิภาพการใช้งบประมาณ
จากรูปแบบในการบริหารงานดังกล่าว สำนักหอสมุดกลาง ได้กำหนดปรัชญา ปณิธาน วิสัยทัศน์ และพันธกิจ เพื่อเป็นหลักในการปฏิบัติงาน ดังนี้
ปรัชญา – “ มุ่งมั่นเป็นแหล่งรวบรวม จัดเก็บและให้บริการทรัพยากรสารสนเทศอย่างมีประสิทธิภาพแก่ผู้ใช้ ”
ปฎิธาน – “ สนับสนุนและส่งเสริมคุณภาพการเรียน การสอน การวิจัย การบริการวิชาการแก่สังคมและการทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรมอันเป็นพันธกิจหลักของมหาวิทยาลัยศิลปากร ”
วิสัยทัศน์ – “ ศูนย์กลางแห่งการเรียนรู้ สร้างสรรค์และให้บริการทรัพยากรสารสนเทศของมหาวิทยาลัยที่มีคุณภาพมาตรฐาน ก้าวทันเทคโนโลยี”
คำนิยมหลัก – “ บริการด้วยมิตรไมตรี เสริมสร้างสิ่งที่ดีให้องค์การ ”
พันธกิจ – “ เพื่อสนับสนุนและส่งเสริมการเรียนการสอน การวิจัย การจัดหาทรัพยากรสารสนเทศให้ครอบคลุมทุกสาขาวิชา อย่างรวดเร็วและมีคุณภาพ โดยมุ่งเน้นการใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยี รวมทั้งการให้บริการทางวิชาการแก่สังคมและทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม โดยมียุทธศาสตร์ 7 ประเด็นยุทธศาสตร์ ดังนี้
ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 1 – การจัดการพื้นที่และพัฒนาสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้และการสร้างสรรค์
ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 2 – การเพิ่มศักยภาพด้านการจัดหาทรัพยากรสารสนเทศ
ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 3 – การบริการที่เป็นเลิศเพื่อมุ่งสู่มาตรฐานระดับสากล
ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 4 – การพัฒนาบุคลากรเพื่อความเป็นเลิศของสำนักหอสมุดกลาง
ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 5 – การบริหารตามหลักธรรมาภิบาล
ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 6 – การบริการวิชาการแก่สังคม
ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 7 – การเป็นผู้นำสารสนเทศด้านศิลปวัฒนธรรม
เมื่อจัดทำแผนยุทธศาสตร์เสร็จได้จัดสัมมนาเพื่อถ่ายทอดแผนยุทธศาสตร์ขององค์การไปสู่บุคคลในทุกระดับ รวมทั้งมีการกำหนดสมรรถนะ และกำหนดตัวชี้วัดในการปฏิบัติงาน โดยมีวัตถุประสงค์สำหรับเพื่อใช้ในการประเมินผลการปฏิบัติงาน และนำผลที่ได้สำหรับนำมาใช้ในการพัฒนาบุคลากรทั้งระบบต่อไป
โดยระบบการประเมินผลการปฏิบัติงานนั้น กำหนดรูปแบบไว้ ดังนี้
การประเมินผลการปฏิบัติงานเป็นการประเมินทั้งในส่วนของภาระงานประจำ งานตามยุทธศาสตร์ และงานที่ได้รับมอบหมาย ผลการประเมินนำมาใช้สำหรับการพิจารณาเลื่อนขั้นเงินเดือนประจำปี และเพื่อนำมาใช้ในการจัดทำแผนพัฒนาบุคลากร ซึ่งกำหนดไว้ในยุทธศาสตร์ที่ 4 การพัฒนาบุคลากรเพื่อความเป็นเลิศของสำนักหอสมุดกลาง ซึ่งมีการกำหนดรูปแบบ/วิธีการพัฒนาบุคลากรที่สำคัญ ๆ ไว้ดังนี้ คือ
1. แผนพัฒนารายบุคคล ( Individual Development plan)
2. การทำแผนฝึกอบรม ( Training Road Map )
3. การทำแผนการทดแทนตำแหน่ง (Sussession plan)
4. ความก้าวหน้าในอาชีพ (Career path)
เมื่อมีการกำหนดรูปแบบ/วิธีการพัฒนาบุคลากรแล้ว สำนักหอสมุดกลาง ได้กำหนดการจัดทำแผนพัฒนาบุคลากรทั้งระบบ โดยมีขั้นตอนการดำเนินงาน ดังนี้
การจัดทำแผนพัฒนาบุคลากรทั้งระบบ จึงเป็นแผนยุทธศาสตร์เฉพาะการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของสำนักหอสมุดกลาง หรือ เรียกอีกอย่างว่าเป็น “แผนกลยุทธ์การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของสำนักหอสมุดกลาง” ก็จะเป็นแผนที่ถ่ายทอดแผนยุทธศาสตร์ของหน่วยงาน และนำผลในการปฏิบัติงานนำมาใช้สำหรับพัฒนาบุคลากรในองค์การ ซึ่งในการดำเนินการทั้งหลายนี้จึงเป็นกระบวนการในการถ่ายทอดแผนยุทธศาสตร์องค์การสู่การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ในองค์การ ซึ่งเป็นรูปแบบที่นำมาใช้ในการบริหารจัดการของสำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยศิลปากร
บทสรุป
แผนยุทธศาสตร์ขององค์การเปรียบเสมือนแนวทางในการทำงานเพื่อบรรลุวัตถุประสงค์หรือเป้าหมายขององค์การ หัวใจสำคัญของการประสบความสำเร็จในการดำเนินงาน คือ บุคลากรในองค์การ ซึ่งจะต้องเน้นการมีส่วนร่วมในการจัดทำแผนยุทธศาสตร์ และมีความเข้าใจถึงแนวทางในการบริหารงานตามยุทธศาสตร์ และปฏิบัติงานอย่างมีประสิทธิผล ส่วนการประเมินผลการปฏิบัติงานนั้น ควรเน้นเพื่อการพัฒนาบุคลากรในองค์การเป็นสำคัญ เพื่อจะได้มีแนวทางการพัฒนาบุคลากรที่สอดคล้องกับการทำงานตามยุทธศาสตร์ขององค์การ ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของการถ่ายทอดแผนยุทธศาสตร์องค์การสู่การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์และเป็นการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ที่ไปในทิศทางตามยุทธศาสตร์ขององค์การซึ่งในท้ายที่สุดก็จะเป็นการบรรลุเป้าหมายตามวิสัยทัศน์ที่ต้องการและบุคลากรมีศักยภาพเพิ่มมากขึ้นตามประสิทธิผลขององค์การ
โดย อาจารย์ ดร.ศักดิพันธ์ ตันวิมลรัตน์ – อาจารย์ คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยศิลปากร และผู้อำนวยการสำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยศิลปากร