เมื่อวันเสาร์ที่ผ่านมา บังเอิญเปิดไปดูข่าวภาคค่ำทางโมเดิร์นไนน์ ทีวี เป็นช่วงที่ชื่อว่า งามอย่างไทย ในตอน ยุววิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่น… ก็เลยสงสัยว่าเค้าทำอะไรกันเหรอ เหมือน ยุวกาชาด ยุวเกษตรกร อะไรประมาณนี้หรือไม่ เพราะเข้าใจอยู่แล้วว่า ยุว หมายถึง เยาวชน ….ยุววิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่น คงหมายถึง เยาวชนที่วิจัยเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ท้องถิ่น…มั้ง  ในข่าวบอกว่า สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) จัดการประชุมทางวิชาการ “ยุววิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่น : ภูมิคุ้มกันทางวัฒนธรรม” เพื่อเผยแพร่แนวคิดประวัติศาสตร์ท้องถิ่น สนับสนุนและขยายผลให้สถาบันการศึกษาได้ใช้องค์ความรู้ แนวคิด กระบวนการประวัติศาสตร์ท้องถิ่น และการวิจัย เป็นเครื่องมือ จัดกระบวนการเรียนรู้และจัดการเรียนการสอนให้กับนักเรียนในระดับชั้นมัธยมศึกษา
และเพื่อเป็นการต่อยอดงานวิจัยดังกล่าว สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ได้ทำการคัดเลือกผลงานการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นของนักเรียนที่น่าสนใจ และนำมาผลิตเป็นสื่อเผยแพร่ ภายใต้ชื่อ “โครงการโรงเรียนทำหนังวัฒนธรรม” เพื่อส่งเสริมให้เยาวชนในเครือข่ายยุววิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่น มีความสามารถในการผลิตสื่อได้เองในหลายรูปแบบ เรียนรู้ทุกขั้นตอนของการผลิต ตั้งแต่การเขียนโครงเรื่อง การถ่ายทำ การเก็บข้อมูลร่อยรอยหลักฐานต่าง ๆ การลำดับเรื่อง การตัดต่อภาพ การเลือกดนตรีประกอบ การพากย์ เป็นต้น ใช้สื่อดังกล่าวเป็นเครื่องมือนำเสนอเรื่องราวประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ได้อย่างชัดเจน และน่าสนใจ ในเบื้องต้น สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ได้สนับสนุนให้จัดทำค่ายการเรียนรู้และผลิตสื่อสารคดีใน 2 พื้นที่ ได้แก่จังหวัดลำปาง และจังหวัด 3 ชายแดนใต้ คือจังหวัดยะลา ปัตตานี และนราธิวาส
ที่น่าสนใจก็คือว่า ในช่วงสัมภาษณ์ช่วงหนึ่ง เป็นการสัมภาษณ์นักเรียน (ชาย) จากโรงเรียนพัฒนาวิทยา จ.ยะลา พวกเขาได้พูดถึงการทำหนังวัฒนธรรมที่พวกเขาไปทำไว้อย่างน่าสนใจว่า “การไปค้นหาข้อมูล ไม่ได้เอากระดาษ ไม่ได้เอากล้องไป ไม่ใช่ไปตั้งคำถามหรือเหมือนจะไปเอาอะไรจากเขา จะไปในลักษณะการพูดคุยกันธรรมดา แทรกซึมเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของเขา เพื่อให้ได้ข้อมูลที่เป็นจริง ไม่ได้ make ขึ้นเอง”
พอดูข่าวเสร็จแล้วรู้สึกว่า โครงการนี้เป็นโครงการที่น่าสนใจดี หรืออาจจะเป็นประโยชน์อะไรกับงานศูนย์ข้อมูลภาคตะวันตกของเราบ้าง … เลยไปค้นหาข้อมูลในเว็บไซต์ของสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งเพิ่มเติม (ในข่าวเรื่อง สวช. ร่วมกับ สกว. จัดการประชุมวิชาการ “ยุววิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่น : ภูมิคุ้มกันทางวัฒนธรรม) ได้รายละเอียดเพิ่มเติมว่า โครงการ “ยุววิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่น” เป็นโครงการที่สกว.สนับ สนุนให้เด็กนักเรียนได้มีส่วนร่วมในกระบวนการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่น โดยเปิดโอกาสให้เด็กนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาได้เข้ามาร่วมทำ วิจัย และมีคุณครูเป็นผู้จัดกระบวนการเรียนรู้ กระตุ้นให้เด็กเป็นผู้ตั้งคำถามหรือข้อสงสัยเกี่ยวกับประวัติความ เป็นมาของเรื่องราว วิถีชีวิต ความเชื่อ พิธีกรรม โบราณสถาน โบราณวัตถุ กลุ่มชน ศิลปะ ประเพณีในท้องถิ่น และทำการสืบค้นประวัติศาสตร์ถึงความสำคัญ ความเชื่อมโยง การเปลี่ยนแปลง ที่ส่งผลต่อความสัมพันธ์ของผู้คน และวิถีการดำเนินชีวิต ภายใต้การหนุนช่วยของนักวิจัยและผู้ประสานงานโครงการที่มีประสบการณ์การวิ จัย ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น โดย มุ่งหวังพัฒนาเด็กให้มีความสามารถในการคิด วิเคราะห์ สังเคราะห์ และรู้เท่าทันต่อความ เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น รู้จักรากเหง้าที่ไปและที่มาของตน เกิดสำนึกท้องถิ่น ตระหนักในคุณค่าและศักดิ์ศรีของ ท้องถิ่นตน และยังเป็นการสนับสนุนให้เด็กได้มีพื้นที่ทางสังคมร่วมกับชุมชน ลดช่องว่าง และใช้เวลาทำกิจกรรมที่ สร้างสรรค์
—– ตัวอย่างผลงานวิจัยของยุววิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่จะมีการนำเสนอบนเวทีการประชุม “ยุววิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่น : ภูมิคุ้มกันทางวัฒนธรรม” ได้แก่ การศึกษาเรื่องการเก็บมูลค้างคาวที่ถ้ำค้างคาววัดเขาช่องพราน ของยุววิจัยโรงเรียนช่องพรานวิทยา จังหวัดราชบุรี ซึ่งทำให้ได้เรียนรู้ภูมิปัญญาในการเก็บมูลค้างคาวอย่างปลอดภัยไม่ให้ถูก เห็บ ไร กัด เห็นวิธีใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืนจากการที่ชาวบ้านเก็บค้างคาวใน พื้นที่ที่ทางวัดจัดสรรให้ได้อย่างสมานฉันท์ ผลการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นจากตลาดทรัพย์สิน หรือตลาดเก่าเมืองสุพรรณฯ ของยุววิจัยโรงเรียนสงวนหญิง จังหวัดสุพรรณบุรี ซึ่งยุววิจัยได้เรียนรู้ว่า สังคมเล็กๆ แห่งนี้มีทั้งปราชญ์ ศิลปิน เสนาบดี เป็นสถานที่ชุมนุมของคนมีฝีมือทั้งคาวหวาน มีบ้านโบราณของเสนาบดีคนสำคัญในสมัยก่อน รวมทั้งได้เรียนรู้เรื่องราวการต่อสู้ของตลาดเก่ากับห้างค้าปลีกขนาด ใหญ่ และ ผลการศึกษาเรื่องเชิดหุ่นกระบอกเมืองแม่กลองของยุววิจัยโรงเรียนถาวรา นุกูล จังหวัดสมุทรสงคราม ที่ยุววิจัยได้เรียนรู้ประวัติความเป็นมาของการเชิดหุ่นกระบอกเมืองแม่กลอง สาเหตุที่หุ่นกระบอกเสื่อมความนิยม ความสัมพันธ์ของหุ่นกระบอกกับวิถีชีวิตของคนในอดีตและปัจจุบัน ได้ทราบอัตลักษณ์ของหุ่นกระบอกแม่กลอง อันจะนำไปสู่การสืบทอดการแสดงหุ่นกระบอกนี้ให้อยู่คู่กับเมืองแม่กลองต่อไป เป็นต้น —–