Sharing…หนังสือเพื่อแบ่งปัน จากงานประจำสู่การแบ่งปันความสุขในการอ่าน
งานหนังสือบริจาค เป็นงานที่จะว่าง่ายก็ง่าย จะว่ายากก็ยาก ในแต่ละวัน แต่ละเดือน ตลอดทั้งปีจะมีหนังสือบริจาคเข้ามาที่ฝ่ายวิเคราะห์ฯ จำนวนน้อยบ้าง มากบ้าง มีทั้งหนังสือเก่า หนังสือใหม่
ขั้นแรก ผู้ปฏิบัติงานต้องคัดเลือกจากสภาพของหนังสือก่อน เช่น หนังสือมีสภาพเก่า หรือ ขาด หรือ มีรอยขีดเขียน จนใช้การไม่ได้หรือไม่ แต่บางครั้งเป็นหนังสือใหม่ก็จริงแต่เนื่องจากเจ้าของเดิมใช้อ่านอาจมีรอยขีดเขียน หรือฉีกขาด ถ้าหากพิจารณาแล้วเห็นว่า ควรนำออกบริการ หนังสือขาดก็นำไปซ่อม มีรอยขีดเขียนที่สามารถลบได้ก็ลบ แต่ถ้ามากเกินไปก็ต้องตัดใจ หรือหนังสือที่ถ่ายเอกสารมาอ่านเป็นการส่วนตัวเมื่อใช้เสร็จแล้วก็นำมาบริจาคต่อ ก็ไม่สามารถนำออกบริการได้เนื่องปัญหาของลิขสิทธิ์
ขั้นที่สอง พิจารณาจากปีพิมพ์ของหนังสือเล่มนั้น หากเป็นปีพิมพ์เก่า แต่เนื้อหาทรงคุณค่าจัดเป็นหนังสือหายากก็ต้องพิจารณาแยกไว้ก่อน หรือบางครั้งดูแล้วว่าห้องสมุดของเรามีเล่มนั้นแล้วปีพิมพ์เดียวกัน อาจเก็บไว้เพื่อเพิ่มฉบับ หรือทดแทนเล่มเดิมที่มีการใช้งานมากอยู่แล้ว บางครั้งหนังสือเล่มนั้นมีบริการที่วิทยาเขตอื่นอยู่แล้วก็พิจารณาบริจาคต่อ ไม่เพิ่มฉบับเข้าเนื่องจากมีคนยืมไม่มากนัก หรือฉบับที่มีอยู่แล้วทั้งที่วิทยาเขตสนามจันทร์และวิทยาเขตอื่นๆ มีปีใหม่กว่าก็ไม่เก็บฉบับที่บริจาคมาไว้เช่นกัน หนังสือประเภทโปรแกรมคอมพิวเตอร์เป็นหนังสือที่ต้อง Update Version ใหม่อยู่เสมอ หากได้ปีเก่ามามากๆ ก็ต้องไม่เก็บไว้
ขั้นที่สาม พิจารณาเนื้อหาของหนังสือว่า ตรงกับสาขาวิชาที่เปิดการเรียนการสอนของมหาวิทยาลัยหรือไม่ เน้นที่วิทยาเขตสนามจันทร์เป็นอันดับแรก และพิจารณาการเรียนการสอนของวิทยาเขตอื่นควบไปด้วย อาจเก็บไว้บางครั้งก็จะสอบถามไปที่วิทยาเขตอื่นว่าต้องการหรือไม่ เนื้อหาหนังสือเป็นหนังสือประเภทต้องห้ามหรือไม่ เช่น นวนิยายติดเรท เนื้อหาเกี่ยวกับการเมือง หรือ มอบเมา หรือบางครั้งหนังสือที่มีภาพประกอบที่ไม่เหมาะสม
ขั้นตอนที่สี่ การตรวจสอบซ้ำกับฐานข้อมูลทรัพยากรห้องสมุด หลังจากที่ผ่านพิจารณามาแล้วทั้งสามขั้น มาถึงกระบวนการนี้ ก็อาจยังมีหนังสือที่ต้องคัดออกอีก เพราะเมื่อไปแล้ว หากพบว่ามีบริการอยู้แล้วแต่มีผู้ใช้น้อย (โดยดูจากจำนวน Total Checkout) เราก็ไม่เก็บไว้
ขั้นที่ห้า การทำรายการ Pre Catalog หนังสือที่พิจารณาแล้วว่า จะนำเข้ามาบริการให้หอสมุดฯ ก็จะทำการ Pre Catalog ส่งตัวเล่มไปวิเคราะห์เลขหมู่ต่อไป
ซึ่งในการปฏิบัติงานจริงแล้วมีเงื่อนไขหรือการพิจารณา หรือกระบวนการที่มากกว่านี้ แล้วแต่สถานการณ์
ดังนั้นกว่าจะได้หนังสือที่นำไปจัดกิจกรรมSharing…หนังสือเพื่อแบ่งปันนั้นต้องผ่านขั้นตอนและกระบวนการที่หลากหลาย
กิจกรรมSharing…หนังสือเพื่อแบ่งปัน เป็นกิจกรรมที่ต่อยอดจากงานประจำ โดยรูปแบบของกิจกรรมคือ การนำหนังสือที่หอสมุดฯ รับบริจาคมา และได้ทำการคัดเลือกแล้วว่าจะไม่นำออกบริการในหอสมุดฯ ไปบริจาคต่อแก่ผู้อ่านทั่วไป ซึ่งจะมีหนังสือหลากหลายประเภท เช่น หนังสือทั่วไปที่มีรูปเล่มในสภาพที่ดี ไม่มีฉีกขาด ไม่มีรอยขีดเขียน หนังสือที่ถ่ายเอกสารที่ไม่สามารถนำออกบริการเนื่องมาจากปัญหาด้านลิขสิทธิ์ หนังสือด้านคอมพิวเตอร์และเทคโนโลยีที่ยังไม่ล้าสมัยมากนัก หนังสืออ่านเล่น ทั้งเรื่องสั้น นวนิยาย หนังสือท่องเที่ยว ตำราอาหาร พจนานุกรมเล่มเล็กแบบฉบับพกพา และหนังสืออื่นๆ มากมาย (โดยหนังสือทุกเล่มผ่านการทำความสะอาด เช็ดคราบฝุ่น สิ่งสกปรกออกเรียบร้อยแล้ว)
ดังเช่นเมื่อวันที่ 27-29 สิงหาคม 2561 ที่ผ่านมา มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์ได้จัดงาน ทับแก้ววิชาการครั้งที่ 5 บรรดาหน่วยงานต่างๆ ที่สังกัดมหาวิทยาลัยต่างก็จัดกิจกรรมเพื่อประชาสัมพันธ์งานในภารกิจของตนเองกันอย่างคึกคัก สนุกสนาน หอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ก็เช่นกัน ฝ่าย/งานได้ส่งกิจกรรมในนามของหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ สำนักหอสมุดกลาง
กิจกรรม Sharing…หนังสือเพื่อแบ่งปัน ที่รับผิดชอบโดยฝ่ายวิเคราะห์และพัฒนาทรัพยากรห้องสมุด เป็นกิจกรรมที่ฝ่ายวิเคราะห์ฯ จะจัดประมาณปีละ 3 ครั้ง เช่น ในงานทับแก้ววิชาการ งาน Open House งาน Friend of Library ดังนั้นเราก็จะมีผู้ใช้ที่เรียกว่าเป็น”ขาประจำ” หรือ “แขกประจำ” ที่มาเลือกหนังสือบริจาคของเรา ส่วนใหญ่พบเจอกันงานใดงานหนึ่งก็จะบอกต่อๆ กันว่าจะไปจัดที่ไหน วันไหน หากมีโอกาสก็จะตามกันไป มีทั้งที่เป็นบุคลากรของมหาวิทยาลัยศิลปากร หรือนักศึกษา หรือ คนที่ทำงานใวงการห้องสมุด หรือ ประชาชนทั่วไปที่ชอบอ่านหนังสือ ปีนี้เราได้“แขกประจำ” กลุ่มใหม่เป็นนักศึกษาชาวต่างชาติชาวกัมพูชาระดับบัณฑิตศึกษาของมหาวิทยาลัยศิลปากร ที่ได้รับทุนจากสมเด็จพระเทพฯ เข้ามาศึกษาต่อ ครั้งแรกที่พบกันพบกันที่ งาน Friend of Library ที่จัดที่ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร นักศึกษาเข้ามาคุยอย่างเกรงใจแล้วบอกกับเราว่า อยากได้หนังสือไปไว้ที่ห้องสมุดมหาวิทยาลัยที่ประเทศของเขา ที่ประเทศเขามีหนังสือน้อย เข้าอยากให้คนของเขาได้อ่านหนังสือเยอะๆ มากๆ เราก็เลยให้เขาเลือกไปได้ไม่จำกัดจำนวน เขาแสดงท่าทางดีใจมาก เราสอบถามว่า หนังสือที่เขาต้องการเป็นหนังสือประเภทไหน จึงได้ขอเบอร์โทรศัพท์เพื่อว่าถ้าเรามีหนังสือดีๆ ตรงกับที่เขาต้องการจะได้แจ้งให้มาคัดเลือก หรือถ้ามีจัดกิจกรรมที่ไหนก็จะได้โทรแจ้ง
บุคลากรของมหาวิทยาลัยศิลปากรบางท่านก็เป็นแขกประจำที่เหนี่ยวแน่นกับเราคอยตามข่าวว่า เราจะไปออกงานที่ไหน หรือ เรามีกิจกรรมแจกหนังสือเมื่อใดก็มาคัดเลือกไปอ่านเป็นการส่วนตัว นำไปฝากเพื่อๆ ญาติๆ
ในกิจกรรม Sharing…หนังสือเพื่อแบ่งปัน ของฝ่ายวิเคราะห์ฯ ได้มีแหล่งหรือเครือข่ายพันธมิตรที่หลากหลาย เช่น 1) การบริจาคหนังสือต่อให้แก่ห้องสมุดในเรือนจำ 2) การบริจาคหนังสือต่อให้แก่ห้องสมุดโรงเรียนและห้องสมุดของหน่วยงาน 3) การบริจาคหนังสือต่อให้กับกรมการศึกษานอกโรงเรียน 4) การบริจาคหนังสือต่อให้กับนักศึกษามหาวิทยาลัยศิลปากรหรือบุคากรที่ไปออกค่ายอาสาในโรงเรียนต่างๆ
ทั้งหมดทั้งมวลเป็นไอเดียดีๆ ในการแลกเปลี่ยนหนังสือ มอบหนังสือ มอบโอกาส ระหว่างผู้ให้บริการหนังสือกับคนรักการอ่านหนังสือ ได้แบ่งปันหนังสือกับคนที่รักหนังสือด้วยกัน คนที่ต้องการอ่านหนังสือ
โดยเป็นการนำหนังสือที่ได้รับบริจาค หรือหนังสือฉบับซ้ำในห้องสมุด มาให้คนในชุมชน หรือผู้ที่สนใจหนังสือสามารถนำหนังสือที่ชอบ เอากลับไปบ้าน หรือเลือกหนังสือที่พวกเขาต้องการให้ผู้อื่นอ่านต่อ หรือบางท่านก็เอาไปบริจาคต่อให้กลับโรงเรียนที่ห่างไกล เป็นเหมือนจุดแลกเปลี่ยนหนังสือนั่นเอง เป็นการส่งเสริมนิสัยการรักการอ่านให้กับคนในชุมชน
ในอนาคตหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์อาจเป็นตัวกลางในการเป็นจุดแลกเปลี่ยน หนังสือของคนในชุมชนพวกเขาเอาหนังสือที่อ่านแล้วมาวางไว้และเลือกหนังสือใหม่ที่ยังไม่ได้อ่านไป
เป็นที่ๆ ที่ให้คนที่สนใจหนังสือมาแลกเปลี่ยนหนังสือกันอ่าน ใครหยิบไปกี่เล่ม ก็เอาหนังสือของตัวเอง มาแลกในจำนวนที่เท่ากัน เช่น หยิบหนังสือไป 1 ก็นำมาแลก 1 เล่ม แต่ถ้าเอาหนังสือมาให้ 5 เล่ม จะรับหนังสืออื่นไปอ่านเพียง 1 เล่ม ก็ไม่ว่ากันค่ะ หอสมุดพระราชวังสนามจันทร์คาดว่า กิจกรรมดีๆ แบบนี้ จะเป็นที่สนใจของบรรดานักอ่านทั้งหลาย
หรือนักอ่านบางท่านอาจมีหนังสือที่อยากแบ่งปันกับเพื่อนนักอ่านด้วยกันโดยนำหนังสือมาเพื่อบริจาคต่อก็ยินดี
บางครั้งบรรดาห้องสมุดทั้งหลายจะพบว่า เมื่อถึงจุดหนึ่งหนังสือที่มีคนมาบริจาคนั้น ประเภทหนังสือที่ออกโดยหน่วยงานราชการ อย่างเช่น รายงานประจำปี รายงานประชุมทางวิชาการ (เก่าๆ) จะเป็นหนังสือที่เรียกว่าเหลือจากที่คัดเลือกแล้ว
แต่จากการที่ฝ่ายวิเคราะห์ฯ ได้ทำกิจกรรมการบริจาคหนังสือมาตลอดหลายปี พบว่า อย่างน้อยต้องมีหนังสือซักเล่มที่เป็นที่ถูกใจนักอ่าน 😆 😀 😉
พบกันอีกครั้ง วันที่ 12 ตุลาคม 2561 ณ ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมฯ ในวันคล้ายวันสถาปนามหาวิทยาลัยศิลปากร 😉 😉