มาตราวัดขนาดแผ่นดินไหว “ริกเตอร์”
จากการทำงานเกี่ยวกับการประชาสัมพันธ์สาระสนเทศน่ารู้จากวารสาร การประชาสัมพันธ์การใช้บริการวารสารผ่านสื่อหอสมุดฯ และจากการตรวจบทความจากวารสารเพื่อทำดรรชนี ทำให้พบบทความที่ให้สาระความรู้ในเรื่องต่าง ๆ มากมาย วันนี้มาทำความรู้จักกับคำว่า “ริกเตอร์” กันค่ะ
เรามักได้ยินกันบ่อย ๆ ว่า แผ่นดินไหวขนาดกี่ริกเตอร์
คำว่า “ริกเตอร์” เป็นหน่วยของขนาดแผ่นดินไหวเรียกว่า “มาตราวัดขนาดแผ่นดินไหวของริกเตอร์” พัฒนาโดยชาลส์ ฟรานซิส ริกเตอร์ (Charles Francis Richter) นักวิทยาศาสตร์ด้านแผ่นดินไหวชาวสหรัฐอเมริกา แห่งสถาบันเทคโนโลยีแคลิฟอร์เนียเมื่อปี ค.ศ. 1935 (พ.ศ. 2478)
หน่วยของ “ริกเตอร์” เป็นการวัดค่าความสูงของคลื่นแผ่นดินไหวที่ตรวจวัดได้ด้วยเครื่องมือวัดแผ่นดินไหว โดยเป็นค่าปริมาณที่บ่งชี้ขนาด ณ บริเวณศูนย์กลางแผ่นดินไหว เราจึงนิยมใช้หน่วยของขนาดแผ่นดินไหวว่า “ริกเตอร์” (Richter) ตั้งแต่นั้นมา
สำหรับการวัดขนาดของแผ่นดินไหว ที่เป็นที่นิยมที่สุด คือ มาตราวัดขนาดของแผ่นดินไหวแบบริกเตอร์
จะบอกได้เป็นตัวเลขจำนวนเต็มและจุดทศนิยม โดยขนาดของแผ่นดินไหวกับผลกระทบที่เกิดขึ้นมีดังนี้ (ข้อมูลตาราง)
การเพิ่มขึ้นของระดับความรุนแรง 1 หน่วยเต็ม เช่น จาก 5 เป็น 6 ริกเตอร์ เท่ากับแผ่นดินไหวขนาดความรุนแรงมากขึ้น 10 เท่า ในขณะเดียวกัน แต่ละริกเตอร์ที่เพิ่มขึ้นก็หมายถึงพลังงานที่ถูกปล่อยออกมาเพิ่มขึ้นประมาณ 30 เท่าด้วย
ข้อควรปฏิบัติขณะเกิดแผ่นดินไหว
1. ให้ตั้งสติ อย่าตกใจ อยู่ในที่ที่แข็งแรง ปลอดภัย ถ้าอยู่ในบ้านก็ให้อยู่ในบ้าน ถ้าอยู่นอกบ้านก็ให้อยู่นอกบ้าน เพราะส่วนใหญ่ได้รับบาดเจ็บเพราะวิ่งเข้า-ออกจากบ้าน
2. ถ้าอยู่ในบ้านให้ยืน หรือหมอบอยู่ในส่วนของบ้านที่มีโครงสร้างแข็งแรง ที่สามารถรับน้ำหนักได้มาก และให้อยู่ห่างจากประตู ระเบียง และหน้าต่าง
3. หากอยู่ในอาคารสูง ควรตั้งสติให้มั่น และรีบออกจากอาคารโดยเร็ว หนีให้ห่างจากสิ่งที่จะล้มทับได้
4. ถ้าอยู่ในที่โล่งแจ้ง ให้อยู่ห่างจากเสาไฟฟ้า และสิ่งห้อยแขวนต่าง ๆ ที่ปลอดภัยภายนอกคือที่โล่งแจ้ง
5. อย่าใช้ เทียน ไม้ขีดไฟ หรือสิ่งที่ทำให้เกิดเปลว หรือประกายไฟ เพราะอาจมีแก๊สรั่วอยู่บริเวณนั้น
6. ถ้ากำลังขับรถให้หยุดรถและอยู่ภายในรถ จนกระทั่งการสั่นสะเทือนจะหยุด
7. ห้ามใช้ลิฟต์โดยเด็ดขาดขณะเกิดแผ่นดินไหว
8. หากอยู่ชายหาดให้อยู่ห่างจากชายฝั่ง เพราะอาจเกิดคลื่นขนาดใหญ่ซัดเข้าหาฝั่ง
ที่มาแหล่งข้อมูล :
โกเมศ สุขบัติ. “ริกเตอร์ ผู้คิดมาตรวัดขนาดแผ่นดินไหว.”Science Magazine. 2, 6 (มกราคม-มีนาคม 2458) : 17
“คำว่า “ริกเตอร์” มาจากไหน.” ผลิใบ. 12, 68 (กรกฎาคม-สิงหาคม 2548) : 41
“Richter ริกเตอร์.” สารคดี. 20, 240 (กุมภาพันธ์ 2548) : 111
กรมทรัพยากรธรณี. ความร้ายแรงของแผ่นดินไหว. สืบค้นจาก http://www.dmr.go.th/main.php?filename=severity สืบค้นเมื่อ 18 กรกฎาคม.
รู้จักมาตราวัดแผ่นดินไหวยอดนิยม. สืบค้นจาก https://www.thairath.co.th/content/155945
สืบค้นเมื่อ 18 กรกฎาคม.
แผ่นดินไหวทำไงดี! ข้อควรปฏิบัติขณะเกิดแผ่นดินไหว. สืบค้นจาก https://hilight.kapook.com/view/23826 สืบค้นเมื่อ 18 กรกฎาคม.