ในความรู้สึกหรือข้อมูลที่เรารับรู้มา วัสดุที่เรียกว่า สแตนเลส จะไม่เกิดสนิม สามารถนำมาผลิตเป็น ภาชนะ เครื่องมือเครื่องใช้ได้มากมายหลายชนิด มีความแข็งแรงทนทาน และสวยงาม แต่ความเป็นจริงโลหะที่ชื่อว่าสแตนเลส จะเกิดสนิมได้หรือไม่มีข้อมูลมาให้อ่านกัน
 
สแตนเลสสตีล (Stainless Steel) หรือ เหล็กกล้าไร้สนิม เป็นวัสดุที่มีความสามารถต้านทานการถูกกัดกร่อน ซึ่งถือว่าเป็นคุณสมบัติพิเศษ ผลิตจากโลหะผสมเหล็กซึ่งต้องมีโครเมียม เป็นส่วนผสมหลักประมาณ 10.5 % หรือมากกว่าทำให้เกิดการสร้างฟิล์มโครเมียมออกไซด์ (chromium oxide film : CO2 หรือเรียกว่า passive film)ที่มองไม่เห็น เกาะติดแน่นอยู่ที่ผิวหน้าทำให้เหล็กกล้า มีความต้านทานการกัดกร่อน ฟิลม์ปกป้องนี้จะมีความบางเทียบเท่ากับวางกระดาษ 1 แผ่นบนตึกสูง 20 ชั้น ถ้าฟิล์มที่ผิวหน้านั้นถูกทำลายไม่ว่าจากแรงกล สารเคมี หรือออกซิเจนที่อยู่ในบรรยากาศ แม้จะเกิดปฏิกิริยาเพียงเล็กน้อย มันสามารถสร้างฟิล์มโครเมียมออกไซด์ทดแทนขึ้นใหม่ด้วยตัวมันเอง การทำปฏิกิริยาในลักษณะนี้เองคือสาเหตุที่ทำให้สแตนเลสไม่เป็นสนิม
 
สเตนเลสซึ่งมากกว่า 60 ชนิด สามารถนำเอามาใช้งานในหลายๆ ด้าน เพราะคุณสมบัติที่สามารถตอบโจทย์การใช้งานได้ดี โดยเฉพาะความคงทนในด้านการถูกกัดกร่อนและไม่เกิดสนิม เมื่อเทียบกับวัสดุชนิดอื่น สามารถขึ้นรูปได้ง่ายจากการเชื่อม มีค่าบำรุงรักษาต่ำ มีระยะเวลาการใช้งานที่ยาวนานคุ้มค่ากับราคา อีกทั้งยังสามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้อีกด้วย เพราะเหตุนี้ จึงถือว่าเป็นประเภทของโลหะที่มีประสิทธิภาพในการใช้งานได้ครอบคลุม ให้ประโยชน์สูงสุดสำหรับการใช้งานที่เอาไปประยุกต์ได้หลากหลาย เป็นโลหะที่ทรงคุณค่า คุณสมบัติและประโยชน์ใช้สอยที่ไร้ขีด จำกัด
 
ลักษณะของสแตนเลสแท้
ค่ามาตรฐานของสแตนเลสแท้ ควรมีค่านิกเกิลตั้งแต่ 8 เปอร์เซ็นต์ขึ้นไป หรือจัดอยู่ในเกรด 304 ขึ้นไป เพื่อช่วยให้การใช้งานมีปัญหาน้อยที่สุด เพราะฉะนั้นก่อนตัดสินใจซื้อสแตนเลสสักชิ้น ควรถามก่อนว่าเป็นเกรด 304 หรือไม่
 
ความน่าสนใจในสแตนเลสเกรด 304 และ 316
สแตนเลส 304 เป็นสแตนเลสธรรมดาที่พบได้ทั่วไป แต่ในเกรด 316 จะมีความพิเศษตรงที่ความทนทานต่อกรดและด่าง หมดกังวลเรื่องสนิม ดังนั้นการใช้งานในสภาวะที่เสี่ยงต่อการกัดกร่อนได้ง่าย จึงควรเป็นเกรด 316
นอกจากนี้คุณสมบัติของสแตนเลสยังสามารถเพิ่มความทนทานด้วยการขึ้นรูปเย็น มีรูปทรงความสวยงามตามลวดลายของพื้นผิวให้เลือกมากมาย และยังมีความปลอดภัยสูง เพราะมีความเป็นกลาง ไม่ดูดซึมสารและรสใดๆ เข้าไป จึงกลายเป็นวัสดุที่ใช้ในงานที่ต้องการสุขลักษณะอนามัยที่ดี
สำหรับสแตนเลสที่ใช้โดยทั่วไปในวงการอาหารจะเป็น เหล็กกล้าไร้สนิมออสเตนนิติก (Austenitic grade) ซึ่งประกอบด้วยโครเมี่ยม (Cr) ร้อยละ 16-18 และนิกเกิล (Ni) ร้อยละ 8-10 เหล็กกล้าไร้สนิมกลุ่มนี้มีคุณสมบัติที่แม่เหล็กไม่ดูดติด (ในสภาพผ่านการอบอ่อน) เช่น เกรด 304, 316L, 321, 301 ซึ่งเหล็กกล้าไร้สนิมประเภทนี้จะใช้ทำอุปกรณ์เครื่องครัวต่างๆ โดยเฉพาะเครื่องครัวที่ต้องสัมผัสกับอาหารโดยตรง
 
ประโยชน์ของสเเตนเลส
การเลือกใช้วัสดุในการประกอบชิ้นงานสำหรับผู้ประกอบการ ผู้ออกแบบหรือโปรดักซ์ดีไซน์ หรือแม้กระทั่งการนำวัสดุมา ใช้ใน บ้าน ถือเป็นสิ่งสำคัญที่ทุกคนจะพิจารณาทั้งข้อดีและข้อเสียของวัสดุนั้นๆ ลองมาพิจารณาดูกันว่าสเตนเลสดีอย่างไร
 
ทนทานต่อการกัดกร่อน สเเตนเลส ทุกตระกูลทนทานต่อการกัดกร่อน แต่จะแตกต่างกันไปตามส่วนผสมของโลหะ เช่น เกรดที่มีโลหะผสม ไม่สูง สามารถต้านทาน การกัดกร่อนในบรรยากาศทั่วไป ในขณะที่เกรดที่มีโลหะผสมสูงสามารถต้านทานการกัดกร่อน ในกรด ด่าง สารละลาย บรรยากาศคลอไรด์ ได้เกือบทั้งหมด
ความต้านทานต่ออุณหภูมิสูงและอุณหภูมิต่ำ สแตนเลสบางเกรดสามารถทนความร้อนหรือ/และความเย็น รวมถึงการเปลี่ยนอุณหภูมิโดยฉับพลันได้ดี และด้วยคุณสมบัติพิเศษในการทนไฟ ทำให้มีการนำสเตนเลสไปใช้ในอุตสาหกรรมขนส่ง อุตสาหกรรม ปิโตรเคมี อย่างแพร่หลาย
ง่ายต่องานประกอบ หรือแปรรูปสเเตนเลส ส่วนใหญ่สามารถ ตัด เชื่อม ขึ้นรูป ตบแต่งทางกล ลากขึ้นรูป ขึ้นรูปนูนต่ำได้ง่าย ด้วยรูปร่าง สมบัติ และลักษณะต่างๆของสเตนเลสช่วยให้ ผู้ผลิตสามารถนำสแตนเลสไปประกอบกับวัสดุอื่นๆได้ง่าย
 
ความทนทาน คุณสมบัติเด่นอีกประการหนึ่งคือความแข็งแกร่งทนทาน สเเตนเลสสามารถเพิ่มความแข็งได้ด้วยการขึ้นรูปเย็น ซึ่งใช้เพื่อออกแบบงาน โดยลดความหนา น้ำหนักและราคา สแตนเลสบางเกรดอาจใช้ในงานที่ทนความร้อนและยังคงความ ทนทานสูง
 
ความสวยงาม ด้วยรูปทรงและพื้นผิวที่หลากหลายรูปแบบที่สวยงาม ทำความสะอาดได้ง่าย ปัจจุบันสแตนเลสมีสีให้เลือกมากมายด้วย กรรมวิธีชุบเคลือบผิวด้วยเคมี ไฟฟ้าสามารถทำให้สเเตนเลสมีผิวสีทอง บรอนซ์ เขียว เงิน และสีดำ ทำให้สามารถเลือก ประยุกต์ใช้สแตนเลสได้อย่างมากมาย นอกจากนี้ ความเงางามของ สแตนเลสในอ่างล้างจาน อุปกรณ์ประกอบอาหาร หรือ เฟอร์นิเจอร์ทำให้บ้านดูสะอาดและน่าอยู่อีกด้วย
 
ความปลอดภัยและถูกสุขลักษณะ การทำความสะอาด การดูแลรักษาสแตนเลส และมีความเป็นกลางสูงจึงไม่ดูดซึมรสใดๆ เป็นเหตุผลสำคัญที่สแตนเลสถูกนำมาใช้งานในงานโรง พยาบาล เครื่องครัว ด้านโภชนาการและด้านเภสัชกรรม เนื่องจากความทนทาน ต้องการการดูแลรักษาน้อย และค่าใช่จ่ายต่ำเมื่อเปรียบเทียบกับระยะเวลาการใช้ งาน การใช้อุปกรณ์เครื่องครัวสแตนเลสใน บ้านเรือนให้ความรู้สึกถึงความปลอดภัยแก่ผู้ใช้ แม้สแตนเลสจะเป็นวัสดุที่ยากต่อการขึ้นสนิม แต่การใช้งานที่ไม่ถูกวิธีก็อาจส่งผลให้เกิดความเสียหายได้เช่นกัน ดังนั้น หลีกเลี่ยงการใช้ภาชนะสแตนเลสบรรจุกรดเข้มข้นทุกชนิด รวมถึงอาหารจำพวกน้ำส้มสายชู สารส้ม น้ำมะนาว หลีกเลี่ยงน้ำยาทำความสะอาดที่มีส่วนผสมของครอไลด์ สำหรับการใช้งานทั่วไป เช่น บรรจุอาหารหรือเครื่องดื่ม ทำความสะอาดคราบฝุ่นหรือคราบน้ำมัน ควรใช้ฟองน้ำนุ่มๆ ล้างด้วยน้ำยาล้างจาน จากนั้นเช็ดให้แห้ง หลีกเลี่ยงการใช้ฝอยแข็งๆ ขัดเพื่อป้องกันผิวสแตนเลสเป็นริ้วรอย ดูไม่สวยงาม
 
การทำความสะอาดคราบฝังแน่น เช่น น้ำชา หรือ กาแฟ ให้ล้างด้วยน้ำร้อนผสมเบกกิ้งโซดา จากนั้นล้างด้วยน้ำยาล้างจานในน้ำร้อนอีกครั้งหนึ่ง  การทำความสะอาดคราบตะกรัน ให้แช่ด้วยน้ำส้มสายชู 25% จากนั้นผสมกรดไนตริก 15% จากนั้นล้างออกด้วยน้ำสะอาด แล้วล้างอีกครั้งด้วยน้ำยาล้างจานในน้ำร้อน
การทำความสะอาดคราบสนิม ให้แช่สแตนเลสในน้ำอุ่น 9 ส่วนต่อสารละลายกรดไนตริก 1 ส่วนเป็นเวลา 1 ชั่วโมง หรือทาบริเวณที่ขึ้นสนิมด้วยสารละลายกรดออกซาลิก 20 นาที จากนั้นล้างออกด้วยน้ำสะอาด
เนื้อหาและข้อมูลในเรื่องที่เกี่ยวกับสแตนเลสนี้ คงทำให้เข้าใจและสามารถใช้งานผลิตภัณฑ์สแตนเลสได้ อย่างถูกต้องมากขึ้น
         ขอบคุณข้อมูลจาก
               www.mangpood.com             
                www.chi.co.th
                www.tssda.org
               www.th.wikipedia.org