พิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาด เป็นสถานที่เที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจแห่งหนึ่งในจังหวัดกาญจนบุรี ภายในพิพิธภัณฑ์ได้จัดแสดงเรื่องราวเกี่ยวกับการสร้างทางรถไฟสายมรณะ ในช่วงสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ช่วงปี พ.ศ. 2485 – 2488 โดยมีทั้งส่วนที่เป็นนิทรรศการภาพถ่าย สไลด์ มัลติมีเดีย การจัดแสดงอุปกรณ์เครื่องมือเครื่องใช้ของเชลยศึกสงคราม รวมถืงการเปิดให้เข้าชมสถานที่จริงบริเวณช่องเขาขาดที่เป็นเส้นทางการสร้างรถไฟสู่ประเทศพม่า

          พิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาดนี้ตั้งอยู่บริเวณกองการเกษตรและสหกรณ์ กองกำลังทหารพัฒนา อำเภอไทรโยค ห่างจากตัวเมืองกาญจน์ประมาณ 80 กิโลเมตร สามารถขับรถไปตามเส้นทางหลวงหมายเลข 323 สู่อำเภอทองผาภูมิ สังเกตได้เมื่อขับรถเลยน้ำตกไทรโยคน้อยไปประมาณ 20 กิโลเมตร ทางเข้าพิพิธภัณฑ์จะอยู่ทางซ้ายมือ

          พิพิธภัณฑ์ส่วนที่จัดแสดงภายในอาคารหลังใหญ่ ภายในติดแอร์ทั้งชั้น เป็นนิทรรศการแสดงเรื่องราว ทั้งภาพถ่าย สไลด์ วีดีโอ ที่ถ่ายทอดถึงความโหดร้าย ป่าเถื่อนของสงคราม โดยบรรดาเชลยศึกถูกบังคับให้สร้างเส้นทางรถไฟผ่านเข้าไปยังป่าดงดิบที่เต็มไปด้วยอันตรายจากโรคไข้ป่า รวมทั้งความยากลำบาก และความอดอยากในภาวะสงคราม ทำให้เชลยนับหมื่นคนต้องล้มตายลง เส้นทางรถไฟสายนี้จึงถูกเปรียบเปรยว่าเป็นเส้นทางที่ต้องใช้ หนึ่งไม้หมอนต่อหนึ่งชีวิต ‘A life for every sleeper’ นอกจากนี้ภายในพิพิธภัณฑ์ ยังมีการจัดแสดงเครื่องมือ เครื่องใช้ เครื่องนุ่งห่มของเชลยศึก และอุปกรณ์ในการสร้างทาง เพื่อให้เห็นว่าในขณะนั้นยังไม่มีเครื่องไม้เครื่องมือ และเทคโนโลยีมากไปกว่าการใช้แค่ค้อน พลั่ว สิ่ว สว่าน จอบ ค้อน และบุ้งกี๋ ในการสร้างทางรถไฟ

          บางส่วนของนิทรรศการมีการเขียนบรรยายถึงการลงโทษเชลย มีห้องจัดแสดงหุ่นจำลองสภาพความเป็นอยู่ของเชลย เป็นหุ่นจำลองเชลยศึกขณะที่แบกไม้หมอนในสภาพที่ผอมโซ ไร้เรี่ยวแรง ไม่มีเสื้อผ้าใส่ มีแค่ผ้าเตี่ยวพันเป็นกางเกงในเท่านั้น ตัวอย่างอาหารของเชลยก็มีแค่ข้าวกองเล็กๆ กับผักดองและปลาแห้ง จดหมายที่เชลยสามารถส่งไปยังญาติ ก็เป็นเพียงข้อความพิมพ์สำเร็จที่ให้เชลยกรอกเพียงแค่ว่ายังมีชีวิตอยู่เท่านั้น

          ส่วนที่สองของพิพิธภัณฑ์ จะอยู่ด้านหลังของพิพิธภัณฑ์ เป็นเส้นทางเดินลงไปยังบริเวณช่องเขาขาด ที่เป็นพื้นที่จริงที่นักโทษสงครามได้ร่วมกันสร้างเส้นทางแห่งนี้ขึ้นด้วยความยากลำบาก โดยเส้นทางการไปบริเวณช่องเขาขาดนี้มี 2 เส้นทาง คือด้านล่าง เป็นเส้นทางที่เดินเข้าไปในช่องเขาบริเวณแนววางรางรถไฟ ส่วนอีกเส้นทางหนึ่งเป็นเส้นทางที่ต้องเดินขึ้นบันไดขึ้นไปบนเขาเพื่อชมช่องเขาจากด้านบนลงมา ทั้งสองเส้นทางใช้ระยะเวลาในการเดินไปต่างกัน คือเดินในช่องเขาใช้เวลาประมาณ 1.5-2 ชั่วโมง ส่วนด้านบน เหนื่อยกว่าและใช้เวลาประมาณ 3-4 ชั่วโมง

          ข้อมูลเพิ่มเติม

          ช่องเขาขาด หรือมีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “ช่องไฟนรก”(Hellfire Pass) ชื่อนี้ได้มาจากการที่ เหล่าเชลยที่ทำงานในเวลากลางคืน ต้องจุดคบไฟและก่อกองไฟเวลาทำงาน เมื่อแสงไฟสะท้อนเงาผู้คน ทำให้เห็นเป็นแสงเงาวูบวาบราวกับกับเปลวเพลิงแห่งนรกนั่นเอง พิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาด เปิดให้เข้าชมตั้งแต่วันที่ 25 เมษายน พ.ศ. 2542 โดยได้รับความร่วมมือจากรัฐบาลออสเตรเลียในการรวบรวมข้อมูล จัดสร้างเป็นพิพิธภัณฑ์ ซึ่งบริเวณการจัดแสดงแบ่งเป็นสองส่วน คือ การจัดแสดงนิทรรศการภายในอาคารและส่วนที่สามารถเดินชมช่องเขาที่เป็นสถานที่จริงด้านหลังอาคาร

          เส้นทางช่องเขาขาด เป็นการตัดเส้นทางเพื่อให้รถไฟผ่านช่องเขาที่ขวางเส้นทางอยู่ จึงต้องใช้แรงงานทำการขุดเจาะเขาให้เป็นช่อง ซึ่งต้องใช้คนจำนวนมากในการสร้างเส้นทาง มีทั้งเชลยจากประเทศต่างๆ เช่น ออสเตรเลีย อังกฤษ ฮอลแลนด์ และเชลยจากประเทศอื่นๆ รวมทั้งแรงงานที่จ้างมาอีกนับหมื่นๆ คน จุดที่มีการเจาะช่องเขานี้ถือว่ามีความยากลำบากมาก เพราะนอกจากขณะนั้นจะเต็มไปด้วยป่าเขารกชัฎแล้ว เครื่องมือในการทำงานยังเป็นแบบเก่า ล้าสมัย ที่ต้องใช้แรงงานคนเป็นจำนวนมากในการขุดสร้าง บริเวณนี้ยังมีแนวรางรถไฟที่เคยถูกสร้างไว้ มีเศษไม้หมอนเก่าๆ เศษโลหะ และโซ่ตรวน จัดแสดงไว้ให้ได้ระลึกถึงความโหดร้าย และความสูญเสียจากสงคราม จุดนี้จึงมีหลายคนมาแสดงความไว้อาลัยต่อผู้ที่จากไปให้เห็นอยู่เป็นระยะๆ ด้วย

          ในวันที่ 25 เมษายน ของทุกปี เป็นวัน Anzac Day (Australian and New Zealand Army Corps) หรือวันอนุสรณ์ทหารผ่านศึกออสเตรเลีย-นิวซีแลนด์ มีการจัดพิธีกรรมรำลึกถึงเหล่าทหารที่เสียชีวิตในสงคราม

          ข้อมูลการเข้าชมและติดต่อ

– เปิดให้ชมทุกวัน จันทร์ – อาทิตย์ 9.00 น. -16.00 น. ไม่เสียค่าใช้จ่ายใดๆ ในการเข้าชม

– ติดต่อสอบถามได้ที่ 034-531-347, 08-1754-2098, 08-1814-7564

ข้อแนะนำ

– ทางเจ้าหน้าที่มีอุปกรณ์การบรรยายเป็นหูฟังบริการฟรี เพียงเสียค่ามัดจำ 200 บาทต่อเครื่อง มีภาษาให้เลือกทั้งไทย อังกฤษ ญี่ปุ่น เยอรมัน สามารถนำไปกดหมายเลขเพื่อฟังคำอธิบาย ณ จุดต่างๆ

– การเดินชมช่องเขาขาดใช้เวลาไปกลับประมาณ 1-2 ชั่วโมง หรือมากกว่านั้นกรณีฟังคำบรรยายตามจุดต่างๆ นักท่องเที่ยวควรกะเวลาให้เหมาะสม

– การเดินในเส้นทางเดินในช่องเขา และจุดชมวิว เป็นทางค่อนข้างสูงชัน พื้นบางแห่งเป็นหินกรวดขนาดใหญ่ จึงควรเพิ่มความระมัดระวัง โดยเฉพาะกรณีนำเด็กๆ ไปด้วย

– เนื่องจากพื้นที่บริเวณพิพิธภัณฑ์ได้รับการบำรุงรักษาเป็นอย่างดี นักท่องเที่ยวไม่ควรนำอาหาร เครื่องดื่ม สัตว์เลี้ยงเข้าไปในบริเวณพิพิธภัณฑ์ หรือแม้แต่ทิ้งขยะในที่ที่ไม่ได้กำหนดไว้

– เนื่องจากเป็นพิพิธภัณฑ์ที่จัดแสดงความสูญเสียจากสงคราม ผู้ที่เดินทางเข้ามาชมควรมีความสำรวมในการเข้าชม ไม่เอะอะเสียงดัง ล้อเลียน หรือกระทำการใดๆ ที่เป็นการลบหลู่ดูหมิ่นสถานที่และบริเวณที่เป็นอนุสรณ์สถานสำหรับผู้ล่วงลับ

– การเดินเที่ยวชมบริเวณช่องเขา ไม่ควรขีดเขียน ปีนป่าย เดินออกนอกเส้นทางที่กำหนด

แหล่งที่มาของข้อมูล http://www.kanchanaburi.co/th