การละเล่นพื้นเมืองของจังหวัดเพชรบุรีที่ขึ้นชื่ออีกอย่างหนึ่งก็คือ วัวลาน เป็นการพักผ่อนจากการทำไร่ทำนา ผู้เล่นส่วนมากจะเป็นชาวไร่ชาวนา การทำนาสมัยโบราณจะใช้วัวนวดข้าว นวดข้าวลักษณะเป็นวงกลม โดยการผูกวัวเป็นแถวหน้ากระดานไว้กับเสากลางลาน วัวตัวที่อยู่ใกล้เสาจะเหนื่อยน้อย วัวตัวที่อยู่ห่างเสานอกสุดจะเหนื่อยมาก ฉนั้นจึงต้องเป็นวัวที่แข็งแรง นวดไปจนกว่าเมล็ดข้าวจะหลุดออกจากรวงข้าวหมด จึงเป็นที่มาของการละเล่นพื้นเมืองคือ วัวลาน
ชาวเพชรบุรีนิยมเลี้ยงวัวไว้ที่บ้าน เพราะส่วนใหญ่มีอาชีพทำนาเพื่อเป็นการเพิ่มรายได้อีกทางหนึ่ง การเลี้ยงวัวของชาวบ้านก็ปล่อยให้กินหญ้ากินฟางไปตามธรรมชาติ แต่มีชาวบ้านบางกลุ่มเลี้ยงไว้เพื่อวิ่งวัวลาน ต้องคัดเลือกแม่พันธุ์พ่อพันธุ์ไทยแท้ที่ลักษณะดีแข็งแรงเหมาะแก่การเป็นนักวิ่ง เลี้ยงและฝึกซ้อมอย่างดี
ก่อนที่จะนำวัวไปวิ่งมีขั้นตอนคือ 1. ต้องอาบน้ำวัวให้สะอาด 2. ตอนเช้าต้องนำวัวไปตากแดด 3. ต้องได้กินหญ้าและฟางอย่างดี 4. ให้วัวกินอาหารบำรุงกำลัง เช่น ไข่ดิบ กล้วยหอม ทองหยอด นมสด
มาถึงขั้นตอนการนำวัวไปวิ่ง นำวัวออกจากคอก ก่อนที่จะนำวัวไปขึ้นรถ ต้องบอกเจ้าที่เจ้าทางก่อนออกจากบ้าน เพราะเป็นการละเล่นสมัยโบราณสืบต่อๆกันมา เมื่อวัวมาถึงลานวิ่งแข่ง จะมีราวทำด้วยไม้ไผ่สำหรับให้วัวผูกไว้ก่อน (จุดพักวัว) ก่อนที่จะวิ่งมีการจับเบอร์ ของใครได้วิ่งก่อน และพอได้เวลาประมาณ 4-5 ทุ่ม ก็จะเริ่มคู่แรก และคู่อื่นๆ ไปเรื่อยๆ จนถึงเช้าวันใหม่ ประมาณ 7 หรือ 8 โมงเช้า บางครั้งถึง 9 โมงก็มี แต่ละคู่ที่วิ่ง บางครั้งวิ่ง 100 กว่ารอบ ก็ยังไม่มีแพ้ ชนะ ก็จัดให้เป็นเสมอกัน โดยนำวัวทั้งหมด 19 ตัว ผูกไว้กับเสากลางลาน ตัวที่ 1-17 คือวัวคาน ตัวที่ 18 คือวัวรอง ตัวที่ 19 คือวัวนอก เมื่อผูกเสร็จจะมีโฆษกประกาศ ปล่อยให้วัววิ่งไปเป็นลักษณะวงกลมวิ่งไปจนกว่าจะแพ้หรือชนะ วิธีการดูแพ้หรือชนะดูที่่วัวรอง กับวัวนอก ถ้าวัวนอกวิ่งเข้าวงในได้ วัวนอกชนะวัวรอง ถ้าวัวรองวิ่งนำวัวนอกแสดงว่าวัวนอกแพ้ แต่ถ้าวิ่งสูสี หรือเท่าๆกัน จัดเป็นเสมอกัน วัวนอกและวัวรองจะแพ้หรือชนะก็ได้รางวัลทั้งคู่ ตัวที่แพ้ของรางวัลจะลดลงตามลำดับ

เครดิตภาพจาก : http://www.thailivestock.com/forum และ  http://hagsda.blogspot.com/