เมื่อเดือน พ.ย. 56 ที่ผ่านมา ได้ไปทอดกฐินกับมหาวิทยาลัยศิลปากร ณ จังหวัดน่าน การเดินทางผ่านหลายจังหวัด หนึ่งนั้นคือจังหวัดพิษณุโลก  ต้นไม้ที่ขึ้นสองข้างทางนั้นเห็นเป็นต้นพญาสัตบรรณเรียงเป็นแถวแนวยาวแทบตลอดเส้นทางของจังหวัดนี้ แถมออกดอกเต็มไปหมด บางต้นเห็นแต่ดอกแทบไม่เห็นใบ  เมื่อรถจอดติดไฟแดงรู้สึกได้เลยว่ากลิ่นดอกไม้โชยเข้ามาอ่อนๆ เพราะประตูรถปิดอยู่  สมดังคำว่าดอกไม้นี้กลิ่นหอมไกลได้หมื่นลี้  ซึ่งหากเปิดประตูรถลงไปยืนใกล้ๆ คงได้กลิ่นเต็มที่ บางคนที่แพ้อาจเวียนศีรษะได้
พอรุ่งขึ้นขณะอยู่ที่พักเตรียมตัวไปทอดกฐินได้เปิดข่าวโทรทัศน์ดูเห็นข่าวว่าขณะนี้ต้นพญาสัตบรรณ หรือ “ต้นตีนเป็ด” ที่ปลูกไว้ตามริมถนนในจังหวัดพิษณุโลกที่กำลังออกดอกสีขาวบานสะพรั่งเต็มต้นนั้นส่งกลิ่นฟุ้งตลบอบอวล  จนเริ่มสร้างความเดือดร้อนรำคาญให้กับประชาชนที่อยู่ใกล้เคียง  เพราะกลิ่นของดอกพญาสัตบรรณจำนวนมากเกินไปจะหอมฉุนทำให้เวียนศีรษะ  จึงอยากขอให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องมาช่วยตัด หรือรอนกิ่งของต้นออกไปบ้างเพื่อให้กลิ่นเบาบางลง
ดอกพญาสัตบรรณ หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า “ต้นตีนเป็ด” นั้น  จริงแล้วต้นพญาสัตบรรณเดิมเป็นไม้ป่าเจริญเติบโตอยู่ตามป่าเขาและบนดอยสูง เป็นไม้โตเร็ว นำมาใช้ประโยชน์ด้านใยฉนวนกันไฟ ดอกและใบสกัดทำน้ำยาไล่แมลง เหล่านี้เป็นต้น เขาจะไม่ปลูกตามบ้าน แต่จะปลูกตามสวนสาธารณะ
ในแง่ของสรรพคุณด้านสมุนไพร  ต้นพญาสัตบรรณ หรือต้นตีนเป็ดไทยในอดีตใช้ไม้ทำแท่งดินสอและใช้เป็นยาในตำรายาแผนโบราณเช่น
เปลือกจากต้น – เป็นยารสขม  ต้มจิบช่วยเจริญธาตุ ช่วยบรรเทาอาการหวัด อาการไข้
น้ำยางสีขาว – หยดแต้มตามรากฟันผุ ทำให้เกิดความชาสามารถลดอาการปวดฟันผุได้
ใบอ่อน – ต้มดื่มลดอาการเลือดออกตามไรฟัน หยุดอาการไอจามจากพิษละอองฝุ่นต่างๆ
ดอก – กลิ่นหอมใช้เป็นสมุนไพรไล่ยุง แมลงวันได้ และต้มดื่่มเป็นยาแก้ไข้หัวลม
แก่นกระพี้ – เป็นไม้เนื้อแข็ง ต้มเป็นยาขับผายลม
ใบกลางแก่กลางอ่อน – บดพอกผิวหนังที่ถูกพิษกรดต่างๆ
อายุรเวท –  ศาสตร์เพื่อชีวิต ใช้น้ำยางสีขาวแทนยาทิงเจอร์แทนยาแดง รักษาแผลสด
ช่อดอกขนาดใหญ่หลายช่อจัดลงแช่แอลกฮอล์นาน 3 วัน จะได้กลิ่นหอมอ่อนๆ ใช้เป็นน้ำยาทำความสะอาดต่างๆ ฉีดพ่นตามห้อง ตู้ – ลิ้นชัก เพื่อขจัดกลิ่นอับและช่วยเพิ่มออกซิเจนจะได้อากาศบริสุทธิ์ในบริเวณนั้นด้วย
ตันพญาสัตบรรณ จัดเป็นไม้ประจำจังหวัดสมุทรสาคร ซึ่งผู้ว่าราชการจังหวัดได้รับพระราชทานกล้าไม้จากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ พระบรมราชินีนาถ  ตามโครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว โดยได้นำมาปลูกเป็นปฐมฤกษ์เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2537 ที่บริเวณศาลากลางจังหวัด และประกาศให้ต้นพญาสัตบรรณเป็นไม้มงคลของจังหวัดสมุทรสาครสืบมา
ภาพจาก https://www.google.co.th
ที่มา สยามรัฐสัปดาหวิจารณ์ 61, 12 (6-12 ธ.ค. 2556) : 86