ขอแนะนำหนังสือพระนิพนธ์ที่ทรงคุณค่ายิ่ง

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (เจริญ สุวัฑฒโน) ทรงเริ่มสร้างผลงานทางวิชาการมาตั้งแต่ยังทรงเป็นพระเปรียญ โดยการทรงนิพนธ์เรื่องทางพระพุทธศาสนาในลักษณะต่างๆ ลงพิมพ์เผยแพร่ในโอกาสต่างๆ ต่อเนื่องจวบจนปัจจุบัน ผลงานวิชาการด้านพระพุทธศาสนาของพระองค์ จึงมีเป็นจำนวนมากไม่น้อยกว่า 150 เรื่อง พระนิพนธ์เรื่องสำคัญที่ควรกล่าวถึง มีดังนี้
(1) “หลักพระพุทธศาสนา” พระนิพนธ์เรื่องนี้ทรงนิพนธ์เมื่อ พ.ศ.2502 ขณะทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรม วราภรณ์ ในชั้นต้น ทรงนิพนธ์เป็นกัณฑ์เทศน์สำหรับเทศน์สอนนักเรียนนักศึกษา ต่อมา ทรงปรับปรุงเป็นความเรียงเพื่อสะดวกแก่การอ่าน ศึกษาของผู้สนใจทั่วไป พระนิพนธ์เรื่องนี้ แม้ว่าชั้นต้นจะทรง มุ่งสำหรับสอนหรืออธิบายพระพุทธศาสนา แก่นักเรียนนักศึกษา แต่เนื้อหาเป็นเรื่องที่สามารถใช้เป็นคู่มือศึกษาพระพุทธศาสนาสำหรับคนทั่วไปได้ทุกระดับ ลักษณะเด่นของพระนิพนธ์เรื่องนี้ คือทรงใช้ภาษาง่ายๆ สละสลวย ทรงยกตัวอย่างที่ใกล้ตัวหรือที่เป็นเรื่องในประสบการณ์ของคนทั่วไปมาประกอบการอธิบาย และบางเรื่องก็ทรงนำเอาทฤษฎีหรือความรู้สมัยใหม่มาเปรียบเทียบเพื่อให้เข้าใจง่ายยิ่งขึ้น สนใจอ่าน (BQ4028ส4)
(2) “45 พรรษาของพระพุทธเจ้า” พระนิพนธ์เรื่องนี้ทรงเริ่มนิพนธ์เมื่อ พ.ศ.2504 ขณะทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระสาสนโสภณ พระนิพนธ์เรื่องนี้มุ่งแสดงคำสอนของพระพุทธศาสนา ไปตามลำดับ เรื่องราวที่เกิดขึ้นในพุทธประวัติ เป็นทำนองเล่าเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น ในพระประวัติของพระพุทธเจ้าไปตามลำดับปี นับแต่พระพุทธเจ้าตรัสรู้แล้วเริ่มประกาศสั่งสอนพระพุทธศาสนาไปจนถึงปีสุดท้ายแห่งพระชนมชีพของพระพุทธเจ้า  เป็นการเรียบเรียงพุทธประวัติแนวใหม่อีกแบบหนึ่งที่ไม่ซ้ำแบบใคร ลักษณะเด่นของพระนิพนธ์เรื่องนี้คือ เป็นเรื่องที่ให้ความรู้เกี่ยวกับพระพุทธศาสนา อย่างกว้างขวาง ทั้งในแง่พุทธประวัติและในแง่พระธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนา เพราะได้ทรงประมวลเอาความรู้และเรื่องราวต่างๆ เกี่ยวกับพระพุทธศาสนา ทั้งจากคัมภีร์พระไตรปิฎก อรรถกถาและปกรณ์วิเสสต่างๆ รวมทั้งจากตำราอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องนั้นๆ มารวมไว้ พระนิพนธ์เรื่องนี้จึงให้ความรู้เกี่ยวกับพระพุทธศาสนาในหลายด้าน สนใจอ่าน (BQ 893พ46 ล.1-2)
(3) “สัมมาทิฏฐิ ตามพระเถราธิบายของท่านพระสารีบุตรเถระ” พระนิพนธ์เรื่องนี้ ทรงเตรียมขึ้นสำหรับเป็นคำสอนพระใหม่และทรงบรรยายสอนพระใหม่ในพรรษกาล พ.ศ.2527 ขณะทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระญาณสังวร พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชปรารภถึงพระนิพนธ์เรื่องนี้ว่า “พระธรรมเทศนา ชุดนี้ นอกจากแสดงข้อธรรมสำคัญๆ อันเป็นแก่นคำสอนของพระพุทธศาสนาแล้ว ยังแสดง ให้ประจักษ์ถึงปรีชาญาณอันกว้างขวางล้ำลึกของพระสารีบุตรเถระในการอธิบายธรรมนี้อีกประการหนึ่ง และประการที่สาม สมเด็จพระญาณสังวร (สุวฑฺฒนมหาเถระ) ได้นำพระเถราธิบายแห่งพระอัครสาวก องค์นั้นมาอธิบายถ่ายทอดเพิ่มเติมให้พอเหมาะพอดีแก่ความรู้ความคิดของคนในยุคปัจจุบันให้เข้าใจได้โดยสะดวก และแจ่มแจ้ง” ด้วยพระราชปรารภดังกล่าวแล้ว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดพิมพ์ขึ้นสำหรับพระราชทานในงานฉลองพระชนมายุ 6 รอบของเจ้าพระคุณสมเด็จฯ เมื่อพ.ศ.2528 เป็นครั้งแรก ต่อมาทรงมีพระราชปรารภว่า เรื่องสัมมาทิฏฐิ ที่จัดพิมพ์ขึ้นในครั้งนั้น ยังมีข้อพกพร่องอยู่หลายแห่ง จึงได้ทรงพระราชอุตสาหะ ตรวจทานต้นฉบับใหม่ด้วยพระองค์เองตลอดทั้งเรื่อง แล้วพระราชทานมายังเจ้าพระคุณสมเด็จฯ เพื่อจัดพิมพ์ขึ้นใหม่อีกครั้งหนึ่ง จากพระราชปรารภดังกล่าวแล้ว ย่อมแสดงให้เห็นว่า พระนิพนธ์เรื่องสัมมาทิฏฐิ มีความสำคัญและมีคุณค่าควรแก่การศึกษาเพียงไร ลักษณะเด่นของพระนิพนธ์เรื่องนี้ คือ เจ้าพระคุณสมเด็จฯ ทรงนำธรรมาธิบายของ พระสารีบุตรเถระ ซึ่งล้วนเป็นคำสอนที่สำคัญในพระพุทธศาสนา “มาอธิบายถ่ายทอดเพิ่มเติม ให้พอเหมาะพอดีแก่ความรู้ความคิดของคนในยุคปัจจุบันให้เข้าใจได้โดยสะดวกและแจ่มแจ้ง” เป็นพระนิพนธ์ที่ทรงคุณค่ายิ่ง”
สนใจอ่าน (BQ 4320ส47 2536)
สรุปข้อมูลจาก : ข่าวสด  23,8373  1 พ.ย.56  32