เมื่อประมาณเดือนที่แล้วดิฉันได้ออกไปดูที่ระเบียงดาดฟ้าข้างบ้าน ก็ต้องตกตะลึงกับช่อกล้วยไม้ไอยเรศ จำนวน 1 ช่อ ที่ยาวประมาณ 1 ฟุตกว่าๆ ซึ่งส่งกลิ่นหอมฟุ้งคล้ายช้างกระ ไอยเรศป่าต้นนี้เป็นกล้วยไม้ป่าสายพันธุ์หนึ่งในหลายๆสายพันธุ๋ที่รอดชีวิต ดิฉันได้ซื้อปลูกมาตั้งแต่สมัยเป็น “นักเล่นกล้วยไม้มือสมัครเล่น”
สำหรับตัวดิฉันมีความสนใจกล้วยไม้มาตั้งแต่สมัยยังเป็นเด็ก ที่บ้านจะมีหนังสือกล้วยไม้เก่าๆอยู่เล่มหนึ่ง ดิฉันชอบหยิบมาเปิดดูภาพดอกกล้วยไม้ด้วยความสนใจอยู่เป็นประจำ จนกระทั่งเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2538 ได้ไปทำงานที่มหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา ในทุกๆ วันศุกร์ของสัปดาห์จะมีตลาดนัดขนาดใหญ่ ซึ่งจะมีร้านต้นไม้ร้านหนึ่งที่ดิฉันรู้สึกสะดุดตาและประทับใจ คือ ภายในร้านจะเต็มไปด้วยกล้วยไม้นานาชนิด ดิฉันรู้สึกชื่นชอบร้านนี้มาก และทุกๆ ครั้งที่มีตลาดนัดดิฉันก็จะไม่พลาดกับการหมดเงินไปกับการซื้อกล้วยไม้พันธุ์ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นกล้วยไม้ป่าและกล้วยไม้ตามฟาร์มทั่วๆไป
ในระยะแรกจะซื้อแบบไม่มีจุดหมาย ไร้ทิศทางไม่รู้ว่ากล้วยไม้ชื่ออะไร สายพันธุ์อะไร เลี้ยงอย่างไร “ดอกสวยเป็นใช้ได้”  เมื่อนำมาปลูกก็ประสบปัญหา ตายไปบ้าง รอดบ้าง บางต้นไม่ตายก็เลี้ยงไม่โต บ้างก็บ้าใบแต่ไม่ออกดอก ตลอดระยะเวลาที่เลี้ยงกล้วยไม้มาก็เกิดเป็นความรู้ที่เกิดจากการสะสมประสบการณ์จากแหล่งต่างๆ เช่น การหาหนังสืออ่านเพิ่มเติม การได้คุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับคนขาย คนปลูก หรือแม้กระทั่งงานประกวดกล้วยไม้ที่ใกล้บ้านก็ไม่พลาดที่จะต้องไปชื่นชมและหาความรู้พร้อมเก็บภาพกล้วยไม้ จนกลายเป็นคนชอบถ่ายภาพ และมีเพื่อนๆอีก 2-3 รายกลายเป็นคนเล่นกล้วยไม้เหมือนกันจึงไปไหนไปกันทั้งกลุ่ม
ด้วยความที่เป็นคนชอบกล้วยไม้และชอบถ่ายภาพ จึงเป็นที่มาของการชอบท่องเที่ยวป่าเขา ดิฉันรู้สึกหลงใหลในความงามของ “กล้วยไม้ป่า”  ในวันหยุดฯดิฉันกับเพื่อนๆมักชอบเดินทางไปเที่ยวป่าเที่ยวเขา เพื่อปีนป่ายไปเสาะแสวงหา “กล้วยไม้ป่า”  แล้วบันทึกภาพกล้วยไม้ป่าลงมาชื่นชม โดยเฉพาะอุทยานแห่งชาติภูกระดึง ดิฉันได้มีโอกาสไปพิชิตมาแล้วถึง 4 ครั้ง เพราะเป็นสถานที่ๆเต็มไปด้วยพื้นที่ราบกว้างใหญ่สวยงาม เต็มไปด้วยป่าสน พรรณไม้ และสัตว์ป่านานาชนิด ได้สัมผัสกับธรรมชาติอย่างถึงเนื้อถึงตัว เนื่องจากพื้นที่บนภูกระดึงเป็นป่าสงวนยังคงสภาพเดิมๆของสิ่งแวดล้อมไว้ ดิฉันได้เดินทางไปทุกฤดูกาล ไม่ว่าจะเป็น ฤดูร้อน ฤดูหนาว หรือปลายฝนต้นหนาว เพื่อให้ได้ภาพพืชพันธุ์ไม้นานาพันธุ์โดยเฉพาะกล้วยไม้สุดโปรด  เช่น ในช่วงหน้าร้อนกล้วยไม้ที่มีดอกสีเหลืองจะออกดอกและบานสะพรั่ง แต่ถ้าในช่วงหน้าฝนก็จะเห็นดอกของกล้วยไม้ที่มีดอกสีชมพูบานสะพรั่ง  แต่ก็ไม่เสมอไปทุกต้นนะคะแต่โดยส่วนใหญ่จะเป็นเช่นนี้
การออกดอกของกล้วยไม้ “ไอยเรศ” ของดิฉัน ในครั้งนี้ มันทั้งน่าดีใจและน่าตกใจ เพราะปีนี้ออกดอกไม่มากเหมือนทุกปี ซึ่งโดยปกติแล้วกล้วยไม้ไอยเรศจะมีฤดูกาลออกดอกอยู่ในช่วงระหว่างเดือนเมษายนถึงพฤษภาคม แต่นี่ก็ปลายเดือนกรกฎาคมแล้ว ที่เป็นเช่นนี้อาจเนื่องมาจาก “ภาวะโลกร้อน” สภาวะการเปลี่ยนแปลงของโลก สภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว นอกจากปัญหาความแปรปรวนของสภาพอากาศเหล่านี้จะส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตของมนุษย์ในหลายๆด้านแล้ว ยังส่งผลต่อการดำเนินชีวิตของพันธุ์พืชเช่นกัน
มีสาระกันเล็กน้อยเกี่ยวกับกล้วยไม้ป่าที่ชื่อว่า “ไอยเรศ”  ไอยเรศ หรือ เอื้องพวงหางรอก เอื้องหางฮอก ลำต้นมักจะเอนห้อยลงเล็กน้อย รากยาว ใบผอมยาว ขนาด 15-30 x 1.5 x 2 ซม. แผ่นใบไม่หนามาก แต่เหนียว ปลายหยักเว้า เรียงตัวสลับซ้ายขวา ช่อดอกห้อยลง ความยาวของใบมีความใกล้เคียงกับความยาวของช่อดอก (แต่มีบางพันธุ์ยาวได้ถึง 60-70 ซม.) ดอกในช่อเรียงเป็นระเบียบคล้ายพวงมาลัย ขนาดดอก 1.5-2 ซม. กลิ่นหอมดอกคล้ายช้างกระ ดอกบานทนเป็นสัปดาห์ ฤดูออกดอก คือ เมษายน – พฤษภาคม พบในทุกภาคของประเทศไทย เขตการกระจายพันธุ์ คือ อินเดีย ศรีลังกา พม่า จีนตอนใต้ อินโดจีน และภูมิภาคมาเลเซีย
ที่มา: อบฉันท์ ไทยทอง. กล้วยไม้เมืองไทย. กรุงเทพฯ: บ้านและสวน, 2549