คงจะไม่สายเกินไปนะที่จะเล่า เรื่องผีลอบ ซึ่งเป็นกิจกรรมการสืบสานประเพณีวัฒนธรรมช่วงเทศกาลสงกรานต์ของชาวไทยเชื้อสายเขมร บ้านไผ่แบ้รวมใจ ต.บางแพ จ.ราชบุรี   เป็นกิจกรรมที่เล่นกันในช่วงสงกรานต์ด้วยการละเล่น เข้าผี หรือที่เรียกว่า ผีลอบ ซึ่งเป็นความเชื่อของชาวไทยเชื้อสายเขมรอยู่คู่กับหมู่บ้านมานับร้อยๆปี และเป็นแห่งเดียวในประเทศไทยที่นำเอา ลอบ หรือ ไช ดักปลามาใช้เข้าผี   วิธีการเล่นใช้ไม้สาแหรกคานหาบ เป็นที่หาบของชายของคนสมัยโบราณ ที่สำคัญไม้สาแหรกคานหาบต้องเป็นของหญิงม่ายใช้เท่านั้น เพราะเป็นความเชื่อของชาวไทยเสื้อสายเขรว่า ผีลอบ  ที่อาศัยอยู่ในลอบดักปลาและสาแหรกคานหาบนี้จะดลบันดาลให้นำสิ่งที่เป็นมงคลมาดูแลรักษาลูกหลานให้มีความเจริญก้าวหน้า
การจัดพิธีผีลอบ จะเริ่มขึ้นในช่วงเทศกาลสงกรานต์ เพื่อให้ลุกหลานที่อยู่ไกลบ้านได้กลับมาร่วมกิจกรรมกับหมู่บ้าน ให้เกิดความรู้รักษ์สามัคคีกัน โดยผู้ใหญ่บ้าน ผู้นำชุมชน กำนัน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน องค์การบริหารส่วนตำบล  เข้าเสริมกิจกรรมการละเล่นที่สำคัญนี้ทุกปี   ก่อนเริ่มพิธี ผู้อาวุโสในหมู่บ้านจะทำพิธีขอขมาจากศาลหลวงปู่แค ซึ่งเป็นศาลศักดิ์สิทธิ์ประจำหมู่บ้าน จากนั้นนำผ้าขาวม้ามาพันรอบดักปลาให้มิดชิด และนำไม้สาแหรกคานหาบวางไว้บนลอบ พร้อมกับใช้ผ้าขาวม้าคลุมทัยอีกครั้ง แล้วจุดธูปเทียนบริเวณปลายสาแหรกคานหาบทั้ง 2 ด้าน เพื่ออันเชิญผีบรรพบุรุษ หรือผีไม่มีญาติมาร่วมพิธีโดยชาวบ้านมานั่งร่วมวงร้องเพลงพร้อมกับปรมมือไปตามจังหวะ เพลงที่ร้องคือ  “…เด็กเอ๋ยเด็ก  จากกำเนิดเกิดเป็นไม้ไผ่ แม่เอียไม้ไผ่ ไม้พันเท่าหลาม มีตารอบช้าง ก็จะมาทำไม น้องเอ๊ยน้องแก น้องแกนี่เอ๊ย จะมาทำไม มาทำไชชักเถาวัลย์ ก็มาพันเท่าไห มาร้อยมาลัย โอ้ แม่นางเอย…ร้อยมาลัย โอ้แม่นางเอย…” ผู้ร่วมพิธีจะร้องซ้ำจนกว่าจะมีอาการผีเข้าแล้วแต่ลอบจะเข้าง่ายหรือยาก พอผีเข้าก็จะร้องเพลงเชิญ  เนื้อร้องว่า “…เชิญเอ๋ยเชิญ เชิญข้าวเจ้า ข้าวเหนียว ช้างงาเดียว ก็เทลงมา จะลงตัวข้า หรือจะลงตัวใคร ลงได้ลงไป เจ้าแม่นางเอย…”  
การเล่นผีลอบ ที่สำคัญจะมีผู้สมัครที่ไม่ค่อยเชื่อเรื่องผีมาทดลองเข้าพิธีว่าจริงหรือไม่ ผู้ที่จะเข้ามาเล่นจะเป็นผู้ชายเท่านั้น เนื่องจากพิธีเข้าผีของชาวไทยเชื้อสายเขมร ผีบางตัวจะเข้าแรง หากเอาผู้หญิงมาเข้าเกรงจะได้รับอันตราย แต่ผู้ชายคนไหนที่จิตแข็งผีก็จะไม่เข้า ผีจะเข้าเฉพาะคนที่จิตอ่อน “พอเสียงเพลงอันเชิญดังขึ้น ผู้ชายที่อาสาเข้ามาเข้าผีก็จะนั่งในวงที่มีผู้หญิง 2 คนคอยจับลอบไว้ เมื่อเสียงเพลงเริ่มกังวานขึ้นเรื่อยๆลอบก็แกว่งไป-มา นั่นคือวิญญาณผีกำลังเข้า ชายหนุ่มที่อยากลองของก็จะเริ่มมีอาการสะลึมสะลือ คล้ายกับจิตกำลังจะหลุดลอย เมื่อได้จังหวะก็จะกระโจนพุังตัวเข้ากอดลอบดักปลาอย่างรวดเร็ว และกอดไว้แน่นก่อนที่ลอบจะพากลิ้งหมุนไปตามพื้นที่หลายๆรอบ เพื่อแสดงให้เห็นถึงอิทธิฤทธิของผีลอบ”  จากนั้นบรรดากองเชียร์จะปรบมือและส่งเสียงเชียร์กันอย่างสนุกสนาน บางคนก็ได้รับบาดเจ็บคนละเล็กละน้อยจากสภาพที่กลิ้งไปตามพื้น แต่หลังจากที่จบการละเล่น  คนที่ปล้ำลอบตอนที่ผีเข้าจะไม่มีความรู้สึกว่าทำอะไรลงไป แต่หลังจากปล้ำเสร็จก็จะมีอาการเหนื่อย    เหตุการณ์แปลกๆของผีเขมรเป็นความเชื่อของชุมชนบ้านไผ่แบ้รวมใจ นับเป๋นประเพณีการละเล่นช่วงสงกรานต์


ที่มา  มติชน  9 เม.ย.55