เมื่อหลายเดือนก่อนได้เล่าให้ฟังถึงความเป็นมาของโครงการสหบรรณานุกรมห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Union Catalog) ไปแล้ว วันนี้เป็นโอกาสอันดีหลังจากก้าวเข้าสู่ปีใหม่ ก็จะมาเล่าให้ฟังต่อถึงความเป็นไปของโครงการนี้ว่าดำเนินการไปแล้วมากน้อยขนาดไหน และจะเป็นอย่างไรต่อไป และในปีนี้นับได้ว่าโครงการนี้กำลังก้าวสู่ 1 ทศวรรษ หรือปีที่ 10 แล้ว

โครงการสหบรรณานุกรมห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Union Catalog) จากระยะเริ่มต้น (พ.ศ. 2546) เริ่มจากการจัดซื้อโปรแกรมสำหรับเป็นฐานข้อมูลระบบสหบรรณานุกรม โดยโปรแกรมที่สำนักบริหารเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อพัฒนาการศึกษาได้จัดซื้อคือ VTLS Virtua  มีการแต่งตั้งคณะทำงานที่ชื่อว่า “คณะทำงานระบบฐานข้อมูลสหบรรณานุกรม Union Catalog”  ซึ่งแบ่งคณะทำงานเป็นชุดย่อย 2 ชุด คือ คณะทำงานด้านวิเคราะห์ทรัพยากร (Catalog) และคณะทำงานด้านระบบ (System) เพื่อร่วมมือกันทำงาน ปรับปรุงแก้ไขข้อบกพร่องต่างๆ ในการใช้งานระบบ รวมทั้งการดำเนินงานด้านกฎเกณฑ์และมาตรฐานการใช้งานร่วมกัน

ในเฟสแรกนี้จะจัดทำสหบรรณานุกรมโดยความร่วมมือของห้องสมุดมหาวิทยาลัยของรัฐ 24 แห่งก่อน โดยมีการประชุมร่วมกันครั้งแรก เมื่อวันที่ 24-26 มิถุนายน พ.ศ. 2546 จากนั้นได้เริ่มดำเนินการโครงการตามแผน มีปรับปรุงโปรแกรม และข้อมูลบนฐานข้อมูลอย่างต่อเนื่อง รวมถึงการประชุมคณะทำงานหลายครั้ง (ปีละ 1-2 ครั้ง) เพื่อให้คณะทำงานเกิดความเข้าใจที่ตรงกัน นำเสนอปัญหาและข้อเสนอแนะ เพื่อให้เกิดความสะดวก และชัดเจนในการจัดการข้อมูล ทั้งข้อมูลที่ห้องสมุดของตนเอง (Local database) และข้อมูลในฐานข้อมูล Union Catalog

อย่างไรก็ตาม แม้คณะทำงานซึ่งเป็นตัวแทนของแต่ละห้องสมุดจะให้ความร่วมแรงร่วมใจที่จะทำให้ฐานข้อมูลสหบรรณานุกรมห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Union Catalog) สามารถดำเนินไปได้อย่างต่อเนื่องมั่นคง แต่การดำเนินงานฐานข้อมูล Union catalog ก็ยังไม่สามารถเดินหน้าต่อไปได้อย่างราบรื่น ด้วยอุปสรรคในการดำเนินงานหลายประการ ทั้งข้อจำกัดของซอฟต์แวร์ และความหลากหลายของการลงรายการบรรณานุกรม ที่แต่ละห้องสมุดได้ส่งเข้ามารวมกัน ทำให้ข้อมูลที่รวมกันอยู่ 3 ล้านกว่าระเบียน ยังไม่เป็นมาตรฐานเดียวกัน จึงต้องมีการปรับปรุงแก้ไขข้อมูลเรื่อยๆ ตลอดมา

อีกทั้งในการตรวจสอบแก้ไขกลับกลายเป็นภาระงานที่เพิ่มมากขึ้นจากภาระงานปกติที่ทำกันแทบไม่ทัน ทำให้การปรับปรุงแก้ไขข้อมูลจะเป็นความสำคัญลำดับสุดท้ายที่จะถูกนำขึ้นมาดำเนินการ ทำให้ความต่อเนื่องของฐานข้อมูล Union Catalog เริ่มค่อยๆ ชะงักงัน และแทบจะพูดได้ว่าหยุดชะงักลงในปีที่ 7 ของการดำเนินงาน

ในที่สุดสำนักบริหารเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อพัฒนาการศึกษา (ซึ่งได้ริเริ่มดำเนินงานโครงการนี้) เห็นว่าเพื่อให้การดำเนินงานฐานข้อมูลสหบรรณานุกรมห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Union Catalog) มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง และเกิดผลในการปฏิบัติที่ชัดเจนขึ้น จึงพิจารณาที่จะพัฒนาระบบฐานข้อมูลสหบรรณานุกรมห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Union Catalog) ขึ้นใหม่ โดยให้สำนักวิชาการสารสนเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์เป็นผู้พัฒนาระบบ โดยใช้โปรแกรม Walai AutoLIB

ขณะนี้ได้ดำเนินการมาระยะหนึ่งแล้ว พร้อมกันนี้ได้มีการประชุมคณะทำงานระบบฐานข้อมูลสหบรรณานุกรม Union Catalog เกี่ยวกับข้อตกลง  และการดำเนินการกับข้อมูล ไปเมื่อเดือนพฤศจิกายน พ.ศ.2555 ที่ผ่านมา และขณะนี้ห้องสมุดมหาวิทยาลัยของรัฐทั้ง 24 แห่งก็กำลังดำเนินการกับข้อมูลของห้องสมุดตนเองให้เรียบร้อย และคาดว่าคงจะใช้เวลาอีกอย่างน้อย 1 ปีในการดำเนินการกับฐานข้อมูลใหม่นี้

หากการดำเนินงานระบบฐานข้อมูลสหบรรณานุกรมห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา (Union Catalog) นี้เป็นไปด้วยความเรียบร้อยตามแผนการดำเนินงาน ฐานข้อมูลนี้ก็จะมีสมาชิกเพิ่มขึ้นอีกนอกเหนือจากห้องสมุดมหาวิทยาลัยของรัฐ 24 แห่ง ไม่ว่าจะเป็นมหาวิทยาลัยราชภัฎ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหามกุฎราชวิทยาลัย มหาวิทยาลัยนครพนม มหาวิทยาลัยพะเยา เป็นต้น