เป็นการยากที่จะชี้ชัดลงไปว่าการสร้างความสัมพันธ์นั้นทำได้ง่ายหรือยาก แต่ทุกคนสามารถ “สร้างความสัมพันธ์” ได้ เคล็ดลับอยู่ที่ว่าต้องรู้เขา รู้เรา ประเพณี วัฒนธรรม ปรับกายใจของเราโดยไม่ทิฐิ ฝึกเป็นนิสัย
มนุษยสัมพันธ์จะเกิดขึ้นกับตนเองได้อย่างไร คำตอบคือ 1. ต้องมีความเข้าใจตนเอง 2. ต้องมีความเข้าใจในผู้อื่น ไม่ว่าจะเป็นผู้มาติดต่องาน ผู้ที่ทำงานร่วมกันทุกระดับ 3. ต้องมีความเข้าใจในสิ่งแวดล้อมทั้งเราและเขา
4. ต้องมีความเข้าใจวิธีการปรับตัวเราให้เข้ากับผู้อื่นและสิ่งแวดล้อม 5. ต้องมีวิธีทำให้ผู้อื่นภูมิใจ มั่นใจในตนเอง
มนุษยสัมพันธ์มีหลักการใหญ่อยู่ที่การครองใจคน การทำให้คนเป็นมิตร ถือว่าเป็นศิลปะที่ลึกซึ้งสำหรับการดำรงชีวิตในสังคม
ศ.วิลเลียม เจมส์ กล่าวว่า หลักสำคัญที่สุดแห่งธรรมชาติมนุษย์ก็คือ การได้รับการยกย่อง นั่นก็คือ “จงปฏิบัติต่อผู้อื่นเช่นเดียวกับที่ท่านต้องการจะให้ผู้อื่นปฏิบัติต่อท่าน”
จากวารสาร ประกาย 7, 72 (มี.ค. 2553) : 26-27