หลังจากได้ไปศึกษา ทัศนศึกษาตลาดน้ำลัดพลี จ.ราชบุรี มาหมาดๆ ก็ให้เกิดนึกถึงคำๆ นึงขึ้นมา ก็คือคำว่า แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม จึงไม่รอช้า รีบไปศึกษาหาความรู้โดยพลัน…
คำว่าแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมนั้น เราเราท่านท่านคงได้ยินกันมาบ่อยๆ ไม่มากก็น้อย และคงเข้าใจความหมายของมันตามชื่อที่บอกว่า แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม ก็คงเป็นแหล่งเรียนรู้เรื่องของวัฒนธรรมนั่นเอง…จริงมั้ย
ในความเป็นจริงแล้วคำว่า แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม ยังไม่มีการกำหนดคำนิยามไว้อย่างชัดเจนว่าคืออะไร แต่สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ได้กำหนดความหมายไว้ว่า
แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม หมายถึง แหล่ง หรือ ที่รวม ซึ่งอาจเป็นสถานที่หรือศูนย์รวม ที่ประกอบด้วยความรู้ สาระความรู้ และกิจกรรมที่เกี่ยวกับชีวิต วัฒนธรรม ซึ่งมีคุณค่าของคนในชุมชน เป็นความรู้ทางวัฒนธรรมที่มีการปรับเปลี่ยน เพิ่มเติมอยู่เสมอ โดยคนในชุมชน และมุ่งเน้นที่จะถ่ายทอดความรู้ความเข้าใจให้กับคนทั้งในและท้องถิ่นของตนเอง และคนในสังคมภายนอก ได้เข้าถึงชีวิตวัฒนธรรมของสังคมนั้น
แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมมีบทบาทหน้าที่ในหลายอย่างคือ 1) เป็นสถานที่รวบรวมและจัดแสดงเรื่องราวทางวัฒนธรรม 2) เป็นสถานที่ให้ความรู้ในรูปแบบการศึกษาตามอัธยาศัยที่หลากหลาย 3) สร้างกระบวนการเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง 4) เป็นเวทีให้คนในชุมชนท้องถิ่นร่วมกันสร้างเรื่องราวประวัติศาสตร์และสังคมของตนเองขึ้น 5) จัดหาความร่วมมือ โดยร่วมมือกับภาครัฐ เอกชน และชุมชนในท้องถิ่น เพื่อจัดทำองค์ความรู้ 6) มีสื่อที่ใช้ในการนำเสนออย่างหลากหลาย และ 7) บูรณาการกับองค์กรต่างๆ เพื่อให้ทุกภาคส่วนได้มีส่วนร่วมในการจัดการกระบวนการเรียนรู้ในแหล่งเรียนรู้
ที่เราพูดกันไปมาว่า แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมเนี่ย จริงๆ แล้ว มันแยกประเภทด้วยนะ แยกเหมือนโรงเรียนเลย  มี 2 ประเภท อันแรกคือ แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมหลวง เป็นแหล่งเรียนรู้ที่เกิดจากนโยบายภาครัฐ ที่ต้องการแหล่งเรียนรู้ที่เน้นสาระการเรียนเรียนรู้ในเรื่องศิลปวัฒนธรรมของชาติ อันที่สองคือ แหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมราษฎร์ เป็นแห่งเรียนรู้ที่เน้นการเรียนรู้เรื่องชีวิตวัฒนธรรม เกิดขึ้นมาจากความคิดริเริ่มของบุคคล หรือการรวมกลุ่มของชุมชนที่ต้องการสร้างเรื่องราวเกี่ยวกับชีวิต วัฒนธรรมของตน และชุมชนท้องถิ่น
ทั้งหมดทั้งมวลที่ว่ามานี้ เป็นการกำหนดของสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ ซึ่งที่ไหนจะเป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม ก็จะต้องมีการกำหนดเกณฑ์มาตรฐาน มีตัวชี้วัด มีการประเมิน รวมถึงวัดระดับการประเมิน…ถ้าจะเล่าต่อไป คงจะพาเพื่อนพ้องน้องพี่ปวดหัวเป็นแน่แท้.. ข้าพเจ้าก็ต้องขอลาไปเพียงแค่นี้ เอาแค่เป็นน้ำจิ้มก็พอ.. 😆
อ้อ..ก่อนจะไป มีแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมที่ประสบความสำเร็จด้านการบริหารจัดการ (อยู่ในภาคตะวันตกมาฝากงานศูนย์ข้อมูลด้วยนะ) ได้แก่……ศูนย์วัฒนธรรมไทยสายใยชุมชนอำเภอบ้านม่วง อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี ซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมเกี่ยวกับมอญ…
ถ้ามีโอกาสจะมาเล่าเรื่องศูนย์นี้ให้อ่านในภายหลัง…หมายถึงถ้ามีโอกาสไปเยี่ยมชม นะจะบอกให้…