เลขมาตรฐานสากลประจำหนังสือ (International Standard Book Number) หรือ ISBN กำหนดขึ้นเพื่อเป็นเอกลักษณ์ของหนังสือแต่ละชื่อเรื่อง มีสำนักงานใหญ่อยู่ที่กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ เป็นผู้กำหนดเลขให้แต่ละประเทศทั่วโลก และมอบหมายให้หน่วยงานในแต่ละประเทศ เป็นผู้บริการเลข ISBN สำเร็จรูปให้กับสำนักพิมพ์ สำหรับประเทศไทยมอบให้สำนักหอสมุดแห่งชาติ เป็นผู้บริการเลข ISBN
ในปัจจุบันเริ่มเปลี่ยนมาใช้ ISBN 13 หลัก แทนการใช้ ISBN 10 หลักที่ใช้อยู่ เนื่องจากหนังสือ หรือสิ่งพิมพ์มีการผลิตออกมาทั่วโลกเป็นจำนวนมาก ทำให้ ISBN 10 หลัก ไม่เพียงพอกับการใช้งาน จึงปรับเปลี่ยนมาใช้ ISBN 13 หลัก เพื่อรองรับการใช้งานในปัจจุบันและอนาคต (โดยเริ่มเปลี่ยน 1 มกราคม พ.ศ. 2550)

เลข ISBN 13 หลัก จะแบ่งข้อมูลออกเป็น 5 ส่วนคือ
ส่วนที่ 1 Prefix element (เป็นรหัส 3 ตัว) จะขึ้นต้นด้วยรหัสของ European Article Numbering-Uniform Code Council คือ 978 หรือ 979
ส่วนที่ 2 รหัสประเทศ (1-5 หลัก) สำหรับประเทศไทย ใช้ 974
ส่วนที่ 3 รหัสสำนักพิมพ์ (2-7 หลัก) ขึ้นกับว่าสำนักพิมพ์นั้น พิมพ์หนังสือมากน้อยเพียงใด
ส่วนที่ 4 รหัสลำดับชื่อเรื่อง เป็นลำดับของสิ่งพิมพ์ที่ผลิตจากสำนักพิมพ์ (มีกี่หลักขึ้นอยู่กับรหัสประเทศ และรหัสสำนักพิมพ์)
ส่วนที่ 5 เลขตรวจสอบ (Check digit) (1 หลัก) เป็นตัวเลขที่ได้จากการคำนวณเลข 12 หลักแรก ใช้สำหรับตรวจสอบความถูกต้อง

เมื่อรู้กันแล้วว่า ทำไมจึงเปลี่ยน ISBN จาก 10 หลัก เป็น 13 หลัก …

… แล้วถ้าหากหนังสือ 1 ชื่อ มีทั้ง ISBN 10 หลัก และ 13 หลัก …
Cataloguer จะลงรายการกันอย่างไร …
ก็ขอตอบเลยว่า………………
ให้ลง ISBN ที่ Tag 020 ทั้ง 10 หลัก และ 13 หลัก (ดังภาพด้านซ้าย)
020    9749609565
020    9789748424910

ไหนไหนก็พูดถึงเรื่อง ISBN มาพอสมควรแล้ว ก็ถือโอกาสแถมเรื่องของ ISBN เพิ่มเติมอีกซักหน่อยว่า… เราชาวห้องสมุดสถาบันอุดมศึกษา สงสัยไหมว่า ทำไมจึงยกเลิกการให้หมายเลข ISBN วิทยานิพนธ์… เหตุผลที่ทางสำนักหอสมุดแห่งชาติว่าไว้ ก็คือ
1. หนังสือที่กำหนด ISBN จะต้องผ่านการพิมพ์จากโรงพิมพ์ที่มีสถานที่ตั้งแน่นอน และสามารถตรวจสอบได้  ….. วิทยานิพนธ์ จัดเป็นเอกสารประเภทรายงาน ซึ่งมีการพิมพ์แบบสำเนา โดยไม่ผ่านการพิมพ์จากโรงพิมพ์ จึงไม่เข้าหลักเกณฑ์การกำหนด ISBN
2. เลข ISBN มีประโยชน์สำหรับหนังสือที่มีการจัดพิมพ์เป็นจำนวนมาก เพื่อใช้ควบคุมระบบสินค้าคงคลังของสำนักพิมพ์ ร้านค้า หรือตัวแทนจำหน่ายหนังสือ ….. แต่วิทยานิพนธ์ไม่ใช่
ดังนั้นวิทยานิพนธ์จึงไม่เข้าเกณฑ์หลักๆ ทั้ง 2 ข้อดังที่ว่า….. จึงยกเลิกการให้หมายเลข ISBN วิทยานิพนธ์…. ด้วยประการละฉะนี้…แล…
รายละเอียดเชิงลึก สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่  http://www.nlt.go.th/th_isbn.htm หรือ  http://www.pubat.or.th/default/index.php?option=com_content&view=article&id=84:-isbn-13-&catid=37:articleth&Itemid=5