Category: ภูมิปัญญา/วัฒนธรรมท้องถิ่น

วันมาฆบูชา ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 นอกจากเป็นวันสำคัญทางศาสนาแล้ว ยังเป็นวัน “บุญข้าวหลาม” ประเพณีการทำบุญถวายข้าวหลามแด่พระภิกษุสงฆ์ ของชาวลาวเวียงที่สืบทอดมาแต่บรรพบุรุษ

ก่อนวันพระหนึ่งวัน ซึ่งตรงกับวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 3 ชาวบ้านจะเตรียมเผาข้าวหลาม โดยเตรียมอุปกรณ์และวัตถุดิบ ดังนี้

1. ข้าวเหนียว 2 กิโลกรัม
2. น้ำตาลทราย 1 กิโลกรัม

เฉลว ออกเสียงว่า ฉะ-เหลว พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒  หน้า ๓๓๙ อธิบายว่าเป็นคำนาม หมายถึง “เครื่องจักสานชนิดหนึ่ง ทําด้วยตอกหักขัดกันเป็นมุม ๆ ตั้งแต่ ๕ มุมขึ้นไป สําหรับปักหม้อยา ปักเป็นเครื่องหมายที่สิ่งของซึ่งจะขาย ปักบอกเขต หรือปักบอกเขตด่านเสียค่าขนอน, ฉลิว หรือ ตาเหลว ก็ว่า”

ประเพณีบุญเดือนสิบ หรือ สารทลาว เรียกอีกชื่อว่า ประเพณีแก้ห่อข้าว เป็นประเพณีที่สำคัญของกลุ่มชาติพันธุ์ลาวเวียง หมู่ 2 ตำบลทุ่งขวาง อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม มีการจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ช่วงแรม 15 ค่ำ เดือน 10 ชาวลาวเวียงจะเตรียมอาหารคาวหวาน 2 ชุด ชุดแรกนำไปถวายพระที่วัด เมื่อถวายพระแล้วชุดที่สองจะนำไปไหว้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้วซึ่งชาวบ้านมักเรียกว่า เลี้ยงผี แต่ชาวลาวเวียงเรียกว่า ไปแก้ห่อข้าว หมายถึงการแกะห่อข้าวให้บรรพบุรุษกิน โดยนำอาหารคาวหวาน ผลไม้ ใส่ใบตอง หมากพลู 1 ชุด  จุดธูปหนึ่งดอกบอกกล่าวบรรพบุรุษ อาหารที่นำมาไหว้ขึ้นอยู่กับกำลังทรัพย์ของแต่ละครอบครัว มิได้ระบุเฉพาะเจาะจงว่าเป็นสิ่งใด ของหวานที่นิยมนำมาทำบุญถวายพระและไหว้บรรพบุรุษ คือ “ข้าวตอก” หรือที่ชาวไทยเรียกว่า “กระยาสารท”