Category: ภูมิปัญญา/วัฒนธรรมท้องถิ่น

เฉลว ออกเสียงว่า ฉะ-เหลว พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒  หน้า ๓๓๙ อธิบายว่าเป็นคำนาม หมายถึง “เครื่องจักสานชนิดหนึ่ง ทําด้วยตอกหักขัดกันเป็นมุม ๆ ตั้งแต่ ๕ มุมขึ้นไป สําหรับปักหม้อยา ปักเป็นเครื่องหมายที่สิ่งของซึ่งจะขาย ปักบอกเขต หรือปักบอกเขตด่านเสียค่าขนอน, ฉลิว หรือ ตาเหลว ก็ว่า”

ประเพณีบุญเดือนสิบ หรือ สารทลาว เรียกอีกชื่อว่า ประเพณีแก้ห่อข้าว เป็นประเพณีที่สำคัญของกลุ่มชาติพันธุ์ลาวเวียง หมู่ 2 ตำบลทุ่งขวาง อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม มีการจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ช่วงแรม 15 ค่ำ เดือน 10 ชาวลาวเวียงจะเตรียมอาหารคาวหวาน 2 ชุด ชุดแรกนำไปถวายพระที่วัด เมื่อถวายพระแล้วชุดที่สองจะนำไปไหว้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้วซึ่งชาวบ้านมักเรียกว่า เลี้ยงผี แต่ชาวลาวเวียงเรียกว่า ไปแก้ห่อข้าว หมายถึงการแกะห่อข้าวให้บรรพบุรุษกิน โดยนำอาหารคาวหวาน ผลไม้ ใส่ใบตอง หมากพลู 1 ชุด  จุดธูปหนึ่งดอกบอกกล่าวบรรพบุรุษ อาหารที่นำมาไหว้ขึ้นอยู่กับกำลังทรัพย์ของแต่ละครอบครัว มิได้ระบุเฉพาะเจาะจงว่าเป็นสิ่งใด ของหวานที่นิยมนำมาทำบุญถวายพระและไหว้บรรพบุรุษ คือ “ข้าวตอก” หรือที่ชาวไทยเรียกว่า “กระยาสารท”

เมื่อปลายเดือนมีนาคมที่ผ่านมา มีโอกาสได้ไปร่วมงาน “เสวนาสืบค้นภูมิปัญญา และฐานวัฒนธรรมท้องถิ่น เพื่อนำมาต่อยอดสู่การเป็นผลิตภัณฑ์ชุมชน” ณ วัดใหญ่นครชุมน์ อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี เป็นโครงการที่ส่งเสริมและยกระดับทางเศรษฐกิจของชุมชน ซึ่งชุมชนนครชุมน์นั้น มีต้นทุนและมีความเข้มแข็งทางวัฒนธรรม ปกติจะจัดช่วงสงกรานต์ แต่เนื่องจากมีการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 จึงมีการเลื่อนมาเรื่อย ๆ

เรามาเรียนรู้ว่าวิถีมอญนครชุมน์นั้น ในเรื่องของการกินว่าเป็นอย่างไรกันบ้าง ซึ่งภายในงานมีการทำอาหารมอญหลายอย่าง เช่น แกงส้มผักพื้นบ้านตามฤดูกาล มีแกงบอน แกงไก่กับกล้วยดิบ (ปกติต้องมีแกงมะตาดด้วย แต่ช่วงนี้ไม่มีผลอ่อนมะตาด) และยังมีลูกขนุนอ่อนต้ม กินกับน้ำพริก มีทอดหัวปลี เป็นต้น