ในโลกปัจจุบันมีผู้ใช้งานสื่อดิจิทัลและสื่อสังคมออนไลน์เพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ จนก่อให้เกิดอาชญากรรมได้ ดังนั้นผู้ใช้สื่อดิจิทัลและสื่อสังคมออนไลน์จะต้องมี ความรับผิดชอบ มีจริยธรรม ไม่ละเมิดสิทธิ์ของผู้อื่น และต้องป้องกันตนเองจาการถูกละเมิด้วย ผู้ใช้สื่อดิจิทัลจึงควรมีทักษะเป็นพลเมืองดิจิทัลที่ดีประกอบด้วย
- ทักษะในการรักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง หมายถึง ความสามารถในการสร้างสมดุลบริหารจัดการ รักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเองไว้ ทั้งในส่วนของโลกออนไลน์และโลกความจริง
- ทักษะในการรักษาข้อมูลส่วนตัว ไม่ควรเปิดเผยในสิ่งที่เป็นความลับหรือเรื่องราวในครอบครัว เอกสารสำคัญ เพราะอาจถูกล่อลวงหรือปลอมแปลงได้สิ่งที่ควรต้องระวังและไม่ควรโพสต์ลงในโซเชียว เช่น บัตรประจำตัวประชาชน หนังสือเดืนทาง ตั๋วเครื่องบิน นิ้วมือ
- ทักษะในการคิดวิเคราะห์มีวิจารณญาณที่ดี
- ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอดิจิทัล วิธีง่าย ๆ ในการบริหารเวลาหน้าจอให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมเพื่อส่งเสริมการพัฒนาทักษะ การมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น และพัฒนากระบวนการคิดให้เป็นไปตามช่วงไว เช่นการดูโทรทัศน์ การทำงานหน้าจอคอมพิวเตอร์ การใช้มือถือหรือแท็บเล็ต หรือการเล่นเกมส์ เป็นกิจกรรมที่ผู้ใช้ไม่ค่อยได้เคลื่อนไหวร่างกาย ทำให้เกิดความนิ่งเนือยทางกายภาพ ส่งผลเสียต่อร่างกายทำให้น้ำหนักเพิ่มขึ้น ปัญหาเรื่องสายตา นอนไม่หลับ และอื่น ๆ และผลกรทบจากการใช้หน้าจอมากเกินไปสำหรับเด็ก ส่งผลเสียต่อพัฒนาการในวัยเด็ก สุขภาพ และจิตวิทยาทางสังคมของเด็ก
- ทักษะในการรับมือกับการคุกคามทางโลกออนไลน์ 1) อย่าตำหนิตัวเองเมื่อถูกผู้อื่นกลั่นแกล้ง 2) อย่าคิดโต้ตอบหรือแก้แค้น 3) เก็บบันทึกหลักฐาน 4) บอกผู้กลั่นแกล้งให้หยุดการกระทำ 5) ขอความช่วยเหลือ ปรึกษาคนที่ไว้ใจได้ 6) ไม่บอกรหัสผ่านให้กับใครเพื่อป้องกันการแอบอ้าง 7) บล็อกผู้กลั่นแกล้ง 8) แจ้งให้ผู้มีหน้าที่เกี่ยวข้องจัดการ
- ทักษะในการบริหารจัดการข้อมูลที่ผู้ใช้งานทิ้งไว้บนโลกออนไลน์ คือความสามารถในการเข้าใจธรรมชาติของการใช้ชีวิตในโลกดิจิทัล ว่าจะหลงเหลือร่องรอยข้อมูลทิ้งไว้เสมอ รวมไปถึงเข้าใจผลลัพธ์ที่อาจเกิดขึ้นเพื่อการดูแลสิ่งเหล่านี้อย่างมีความรับผิดชอบ
- ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตัวเองในโลกออนไลน์ คือความสามารถในการป้องกันข้อมูลด้วยการสร้างระบบความปลอดภัยที่เข้มแข็ง และป้องกันการโจรกรรมข้อมูลหรือการโจมตีทางไซเบอร์ได้
- ทักษะในการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม คือ มีความเห็นอกเห็นใจ และสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่นบนโลกออนไลน์ มีปฏิสัมพันธ์อันดีกับคนรอบข้าง ทั้งในโลกออนไลน์และโลกชีวิตจริง รวมถึงเป็นกระบอกเสียงให้ผู้ที่ต้องการความช่วยเหลือได้
ที่มา : ชนันภรณ์ อารีกุล, เอกภูมิ เจียมวิทยานุกูลม ปัณชญา บุระคร, และ บุญอาภา วังแสง. (2567). ทักษะความเป็นพลเมืองจิทัล. กรุงเทพฯ.