เรตติ้งภาพยนตร์…ทำไม เพื่อใคร?
หลายเดือนที่ผ่านมานี้ มีการ Catalog โสตทัศนวัสดุ โดยเฉพาะที่เป็นภาพยนตร์อยู่เรื่องๆ สิ่งที่ได้เห็นอยู่เนื่องก็คือ บนปกหลังของแผ่น DVD / VCD ภาพยนตร์ จะมีการกำหนดเรตติ้งเอาไว้ บางเรื่องก็มี บางเรื่องก็ไม่มี รวมถึงใน MARC Tag 008 ที่มีการกำหนด Target audience ตำแหน่งที่ 22 เช่น a – Preschool, b – Primary, e – Adult, g – General เป็นต้น
แต่หากจะมองลงไปอีก จะเห็นว่า ผู้ใช้บริการแทบจะไม่ดูเลยด้วยซ้ำว่า ข้อมูลที่ปรากฎนั้นเหมาะสมกับการนำไปรับชมหรือไม่ และถึงแม้ผู้ใช้บริการอาจจะไม่ได้คำนึงถึง แต่ในฐานะผู้ให้บริการก็พยายามที่จะหาวิธีการที่จะให้ผู้ใช้ได้ผ่านหูผ่านตาข้อมูลเหล่านี้บ้าง เพราะเรามีผู้ใช้บริการหลายระดับ ตั้งแต่ประถมศึกษา มัธยมศึกษา จนถึงระดับผู้ใหญ่ แม้แต่หนังสือนวนิยายเอง บรรณารักษ์ก็ยังต้องสกรีนอ่านดูว่า เหมาะแก่การนำออกให้บริการหรือไม่
ในการจัดเรตติ้งภาพยนตร์ของประเทศไทย (Film ratings) มีการจัดเรตติ้งภาพยนตร์เป็น 7 ประเภท คือ
Rate 1 ส ส่งเสริม – ภาพยนตร์ที่ส่งเสริมการเรียนรู้และควรส่งเสริมให้มีการดู
Rate 2 ท ทั่วไป – ภาพยนตร์ที่เหมาะสมกับผู้ดูทั่วไป
Rate 3 น 13+ – ภาพยนตร์ที่เหมาะสมกับผู้มีอายุตั้งแต่ 13 ปีขึ้นไป
Rate 4 น 15+ – ภาพยนตร์ที่เหมาะสมกับผู้มีอายุตั้งแต่ 15 ปีขึ้นไป
Rate 5 น 18+ – ภาพยนตร์ที่เหมาะสมกับผู้มีอายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป
Rate 6 ฉ 20+ – ภาพยนตร์ที่ห้ามผู้มีอายุต่ำกว่า 20 ปีชม
Rate 7 – เป็นภาพยนตร์ที่ห้ามเผยแพร่ในราชอาณาจักร
ส่วนมากภาพยนตร์ที่ฝ่ายโสตทัศนศึกษาจัดหามาไว้ให้บริการ จะเป็นภาพยนตร์ที่อยู่ใน Rate 2 ถึง Rate 5 และเพื่อให้ผู้ใช้บริการได้เห็นว่าภาพยนตร์เรื่องนั้นๆ เป็น Rate ไหน ซึ่งหลังกล่อง DVD / VCD ภาพยนตร์ส่วนหนึ่งจะไม่ปรากฎ Rate แสดงไว้ โดยเฉพาะภาพยนตร์ต่างประเทศ จึงจำเป็นต้องไปหาข้อมูลจากแหล่งอื่น นั่นก็คือ IMDb และ rotten tomatoes ซึ่งเป็นเว็บไซต์ข้อมูลภาพยนตร์ที่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับภาพยนตร์เรื่องนั้นๆ ไว้อย่างครบถ้วน รวมถึงการจัดเรตติ้งด้วย แต่เรตติ้งนั้นจะเป็นเรตติ้งที่อิงมาตรฐานสากลของสหรัฐอเมริกา MPAA film rating system โดย สมาคมภาพยนตร์อเมริกัน ซึ่งการจัดเรตติ้งต่างกับของประเทศไทย ซึ่งแบ่งออกเป็น 5 ประเภท
Rate 1 จี (G – General) อนุญาตให้ทุกคนเข้าชมได้
Rate 2 พีจี (PG – Parental Guidance) อนุญาตให้ทุกคนเข้าชมได้ แต่ควรมีผู้ใหญ่ร่วมชมและคอยให้คำแนะนำ เพราะเนื้อหาบางส่วนอาจไม่เหมาะสมสำหรับเด็ก
Rate 3 พีจี-13 (PG-13 – Parental Guidance-13) อนุญาตให้ทุกคนเข้าชมได้ แต่เด็กต่ำกว่า 13 ปี ต้องมีผู้ใหญ่ร่วมชมและคอยให้แนะนำ เพราะเนื้อหาบางส่วน ไม่เหมาะสำหรับเด็กเล็ก
Rate 4 อาร์ (R – Restricted) เด็กและเยาวชนอายุต่ำกว่า 17 ปี จะเข้าชมได้ต่อเมื่อมีผู้ปกครองหรือผู้ใหญ่ไปด้วยเท่านั้น เพราะเนื้อหาประกอบไปด้วย ความรุนแรง ภาพสยดสยอง ภาษาไม่เหมาะสม หรือเกี่ยวข้องกับเรื่องเพศ
Rate 5 เอ็นซี-17 (NC-17 – No one 17 and under admitted) ไม่อนุญาตให้ เด็กอายุต่ำกว่า 17 ปี เข้าชมโดยเด็ดขาด
และอาจมีภาพยนตร์ที่ยังไม่ได้กำหนดเรตติ้ง จะจัดให้เป็น เอ็นอาร์ (NR – Not Rated)
หลังจากที่พิจารณาดูแล้ว เห็นว่าเมื่อต้องใช้ข้อมูลจากแหล่งข้อมูลที่ใช้มาตรฐานสากล จึงได้นำมาจัดเรตติ้งแสดงบนกล่อง DVD / VCD ภาพยนตร์ที่ด้านหน้ากล่อง เพื่อให้ผู้ใช้บริการได้เห็น แต่ไม่ได้แสดงทุก Rate จะแสดงเฉพาะ PG-13 หรือ น 13+ และ R หรือ น 18+ เนื่องจากเป็น Rate ที่มีความเกี่ยวข้องกับระดับของผู้ใช้บริการของหอสมุดฯ โดยตรง โดยใช้เรตติ้งตามมาตรฐานสากลแทนของประเทศไทย เนื่องจาก น 15+ ไม่มีในมาตรฐานสากล และหากภาพยนตร์นั้นไม่ถูกกำหนดเรตติ้งไว้บนด้านหลังกล่อง เมื่อไปใช้มาตรฐานสากลก็อาจได้เป็น Rate PG-13 หรือ Rate R ไปเลย
ดังนั้นในส่วนของ DVD และ VCD ที่มีให้บริการในฝ่ายโสตทัศนศึกษา ที่ดำเนินการ Catalog ตั้งแต่กลางปี 2559 จะมีการจัด Rate PG-13 และ R ตามมาตรฐาน MPAA ไว้บนกล่องทุกรายการ เพื่อประกอบการตัดสินใจรับชมของผู้ใช้บริการ แต่ไม่ได้มีรายละเอียดให้ว่า Rate ของเรื่องนั้นๆ มีเนื้อหาไม่เหมาะสมในส่วนใด แต่หากเป็นบนเว็บไซต์ของ IMDb และ rotten tomatoes จะแจ้งรายละเอียดของ Rate ไว้ให้ด้วย
บรรณานุกรม
ยุทธพงษ์ สืบภักดี. (2553). การจัดเรตภาพยนตร์ (Film ratings). สืบค้นเมื่อ 5 ธันวาคม 2559 จาก http://www.yuttapong.com/?p=199
Rescue Dawn. (2006). สืบค้นเมื่อ 5 ธันวาคม 2559 จาก http://www.imdb.com/title/tt0462504/
The Marine 3 : Homefront. (2013). สืบค้นเมื่อ 5 ธันวาคม 2559 จาก http://www.imdb.com/title/tt2334841/