เมื่อเอ่ยถึงชื่อพี่แมว (คุณกาญจนา สุคนธมณี บรรณารักษ์เชี่ยวชาญ) คาดว่าคงรู้จักกันทั้งมหาวิทยาลัยศิลปากร พี่แมวดำรงตำแหน่งหัวหน้าหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์มาตั้งแต่วันที่ ๒ มกราคม ๒๕๔๐ จนจะเกษียณอายุราชการในวันที่ ๑ ตุลาคม ๒๕๕๗ รวมเวลาเกือบ ๑๗ ปีนั้น ตลอดระยะเวลาการบริหารงานหอสมุดฯ พี่แมวมีสำนวนโวหารที่นับได้ว่าเป็น wording ประจำตัว กล่าวคือ
๑. กำขี้ดีกว่ากำตด คำนี้พี่แมวจะพูดบ่อยมาก คิดว่าพวกเราชาวหอสมุดฯ คงจะได้ยินกันเป็นประจำ พี่แมวอธิบายว่า คนเราถ้าจับขี้ไว้ในมือย่อมมีสิ่งเปื้อนมือติดอยู่เห็นเป็นหลักฐาน แต่ถ้ากำตด ตดคือลมที่ว่างเปล่าไม่เห็นหลักฐานหรือไม่ได้อะไรเลย สำนวนนี้ดิฉันประสบกับตัวเองเมื่อพี่แมวได้ให้แง่คิดเมื่อครั้งที่อดีตหัวหน้าแผนกห้องสมุดฯ (คุณมาลินี ศรีพิสุทธิ์ /ชื่อหอสมุดฯ ในขณะนั้น) เปิดโอกาสให้พนักงานห้องสมุดสมัครสอบเพื่อใช้สิทธิ์ลาศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร ปี ๒๕๓๑ ซึ่งเบื้องต้นดิฉันลงชื่อว่า “ไม่ใช้สิทธิ์” ด้วยคิดว่าปีหน้าดีกว่าปีนี้เพราะเป็นห่วงลูกสาวตัวน้อยที่อายุเพิ่งจะ ๑ ขวบ จึงไม่อยากไปไหน แต่เมื่อพี่แมวซึ่งเป็นผู้บังคับบัญชาดิฉันโดยตรง (หน่วยบริการตอบคำถามและช่วยการค้นคว้า) เห็นชื่อผู้สมัครใช้สิทธิ์/ไม่ใช้สิทธิ์ในหนังสือเวียนนี้ ได้เรียกมาพูดคุยและให้แง่คิดว่าวันข้างหน้าไม่มีอะไรแน่นอนควร “กำขี้ดีกว่ากำตด” และได้จัดการลบคำว่าไม่ใช้สิทธิ์ออกให้ดิฉันเขียนใหม่เป็นว่า “ขอใช้สิทธิ์” ซึ่งวันรุ่งขึ้นหัวหน้าแผนกห้องสมุดฯ มาเห็นการเปลี่ยนแปลงนี้ก็เรียกพี่แมวเข้าไปถามว่าดิฉันลงชื่อว่าไม่ใช้สิทธิ์ทำไมถึงเปลี่ยน พี่แมวบอกว่าเมื่อวานหนูรักษาการเขาเลยมาแจ้งขอเปลี่ยนเป็นใช้สิทธิ์ ดิฉันจึงได้ไปสมัครสอบแข่งขันและสอบได้จนมีสิทธิ์ลาศึกษาต่อ ปีต่อมาหัวหน้าแผนกห้องสมุดฯ (คุณวิภา ศรีจันทร์) ยังคงให้สิทธิ์พนักงานห้องสมุดไปสอบแข่งขันเข้าเรียนต่ออีกแต่ไม่มีผู้สอบได้ สิทธิ์นี้ก็ไม่มีให้อีกตลอดไป ดิฉันจึงเป็นหนึ่งเดียวของพนักงานห้องสมุดที่ได้สิทธิ์ลาศึกษาต่อเต็มเวลาในระดับปริญญาตรี (ปกติจะให้สิทธิ์เฉพาะบรรณารักษ์ลาศึกษาต่อระดับ ป.โท) ซึ่งคราวนั้นหากพี่แมวไม่เรียกไปแนะนำให้ข้อคิดเช่นนี้ ดิฉันก็อาจไม่มีวันนี้ ขอบคุณค่ะ
๒. การทำงานยึดงานเป็นหลัก คนเป็นรอง หมายถึงว่า การทำงาน/บริหารงานหอสมุดฯ พี่แมวจะยึดเอางานและความถูกต้องเป็นหลัก ไม่ยึดถือว่าคนของใครหรือพวกใครเพื่อประสิทธิภาพและประสิทธิผลขององค์กร
๓. ทุกข์สุขอยู่ที่ใจ หมายถึงว่า ใจคนเราเป็นใหญ่ถ้าคิดว่าสุขก็สุข คิดว่าทุกข์ก็ทุกข์ ให้ตัดความทุกข์ไปและควรคิดแต่สิ่งที่เป็นสุขใจ
๔. เห็นแก่ผ้าเหลือง หมายถึง พี่แมวนั้นเป็นหัวหน้าหอสมุดฯ ที่พยายามส่งเสริมบุคลากรให้เจริญก้าวหน้ามากที่สุดเท่าที่จะทำได้ ประจักษ์พยานก็เห็นๆ กันอยู่ว่าได้สนับสนุนบุคลากรอย่างไรบ้าง ดังนั้นเมื่อได้รับการปรับเปลี่ยนตำแหน่งสูงขึ้นแล้วก็ขอให้ขยันขันแข็งในการทำงานอย่าให้เสียชื่อ/หรือให้ใครมาว่าได้ว่าช่วยให้ดีขึ้นแล้วแต่ไม่ขยันขันแข็งในการทำงาน
๕. ใครมีบุญคุณให้กตัญญู พี่แมวถือว่าเป็นตัวอย่างที่ดีในความเป็นผู้กตัญญูรู้คุณ ดังที่พี่แมวได้เขียนบล็อกไว้ในเรื่อง “โอกาส” เมื่อวันที่ ๒๘ พ.ค. ๕๗ ที่ http://202.28.73.5/snclibblog/?author=21 นั้นแสดงให้เห็นว่าพี่แมวมีความกตัญญูรู้คุณคนตั้งแต่ระดับผู้น้อยถึงผู้ใหญ่ที่มีส่วนช่วยเหลือทุกคนแม้จะเล็กน้อยเพียงใดด้วยถือคติว่า “ความกตัญญูรู้คุณจะยิ่งทำให้เจริญก้าวหน้าขึ้น”
๖. ทำไปเถอะ คนไม่เห็นผีเห็น ที่นี่ศักดิ์สิทธิ์นะ หมายถึง การทำงานแม้เราจะคิดว่าทำดีไปก็แค่นั้นไม่มีใครเห็นความดีเราเลย พี่แมวก็จะให้กำลังใจว่าทำไปเถอะ แม้คนจะไม่เห็นแต่ผีก็คงเห็นและย้ำว่าที่นี่ศักดิ์สิทธิ์นะ ซึ่งคงไม่ต้องสงสัยประเด็นนี้เพราะเหตุการณ์วันงานมุทิตาจิตพี่แมวนั้นเห็นกันอยู่ว่าฝนน่าจะตกเพราะตกติดต่อกันมาหลายวันแล้ว แต่พี่แมวซะอย่างฝนไม่ตกอากาศดีปลอดโปร่งอย่างน่าอัศจรรย์
๗. มีเรื่องกับหัวหน้ากินขี้หมาเสียดีกว่า หมายถึง ขี้หมาเหม็นแค่ไหนหากจะมีเรื่องกับหัวหน้าก็ต้องยอมกินเข้าไปเสียดีกว่าเพื่อที่จะไม่ต้องมีเรื่องกับหัวหน้า โดยการทำงานต้องรู้กาลเทศะว่าเราเป็นใครเขาเป็นใคร ควรมีสัมมาคารวะอย่าทำอะไรที่เป็นการเกินหน้า หักหน้า หรือขัดแย้งอย่างรุนแรงกับหัวหน้า เพราะจะเป็นผลเสียกับตัวเองมากกว่าผลดี
๘. เขาไม่ชอบเราอยู่แล้ว เพิ่มอีกสักนิดจะเป็นไรไป หมายถึง เมื่อคิดว่าเราทำถูกต้องและทำดีแล้วแม้จะไม่ถูกใจคนบางคนที่เราทำดีกับเขาอย่างไรเขาก็ไม่เห็นว่าเราดีก็ทำไปเถอะให้เขาเกลียดเพิ่มขึ้นไปอีกหน่อยจะเป็นไรไป
๙. ทำงานกับด้วยกันกับคน 10 คน ชอบเราสัก 6 คนก็พอใจแล้ว หมายถึง อย่าไปคาดหวังว่าคนที่ทำงานกับเราทุกคนจะชอบเราทั้งหมด ขอแค่คน ๑๐ คน ชอบเราสัก ๖ คนก็ถือว่าเกินครึ่งควรพอใจได้แล้ว ไม่ต้องไปกังวลใจอะไร
๑๐. ไม่ได้ขอข้าวใครกิน / ไม่ได้กินเงินเดือนใคร ทำงานกินเงินเดือนหลวง หมายถึง การทำงานให้ทำงานไปให้เต็มที่ไม่ต้องไปกังวลใจว่าคนนั้นชอบ/ ไม่ชอบ ต่างคนต่างทำงานไปไม่ต้องแคร์ใครเพราะเราไม่ได้ขอข้าวใครกิน เงินเดือนที่ได้ก็เงินหลวงไม่ใช่เงินส่วนตัวใครที่ไหนมาให้เรา
๑๑. เมื่อโอกาสมาถึงต้องรีบไขว่คว้า หมายถึง ทำแล้วมีโอกาสได้กับไม่ได้ แต่ถ้าไม่ทำเท่ากับไม่ได้อะไรเลย /ศูนย์ กรณีนี้พี่แมวยกตัวอย่างของตัวเองเมื่อมีกรอบตำแหน่งเชี่ยวชาญพิเศษ (ซี ๑๐) มาจึงได้ทำผลงานเสนอไป และเป็นข่าวที่น่ายินดีกับการรอโปรดเกล้าฯ
๑๒. แก้วลืมคอน หมายถึง เดิมเคยทำ/เคยใช้แบบนี้ ต่อมาเปลี่ยนมาใช้แบบใหม่ที่ดีกว่า /สะดวกกว่า เช่น มีการใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วย พอมีเหตุขัดข้องกับเทคโนโลยีหรืออะไรต่างๆ กลับไปทำงานแบบเก่าแก้ขัดไม่ค่อยได้ซะแล้ว
๑๓. ไม่สำเหนียก หมายถึง สิ่งที่ดี ที่ทำให้ แต่ไม่สำนึกในสิ่งดีๆ ที่ทำให้ ไม่รู้อะไรควร /ไม่ควร
๑๔. เวรกรรมมีจริง หมายถึง ความเชื่อมั่นว่าเวรกรรมมีจริง ทำดี/ไม่ดีอย่างไรผลตอบแทนที่ดี/ ไม่ดีต้องมาถึงสักวันหนึ่ง
๑๕. พี่ไม่เก่งหรอก แต่ลูกน้องเก่งทุกคน พี่เก่งอย่างเดียวคือใช้คน หมายถึง พี่แมวจะยกย่องลูกน้องว่าที่หอสมุดฯ เจริญก้าวหน้าทุกวันนี้เพราะมีลูกน้องเก่งๆ ซึ่งที่จริงแล้วคนเก่งที่สุดคือพี่แมวนั่นเองเพราะรู้จักใช้คนเก่งๆ ให้ทำงานจนบรรลุผลสำเร็จขององค์กรได้
๑๖. ไม่ให้พูดคำว่าไม่รู้ หมายถึงว่า เราอยู่ห้องสมุด คำว่าไม่รู้ไม่ควรพูด หากไม่รู้จริงๆ ก็บอกว่ารอก่อนนะเดี๋ยวจะหาข้อมูลให้ หรือบางครั้งคำว่าไม่รู้นั้นเราอาจทราบเรื่องที่บอกกล่าวหรือเรื่องเวียนแจ้งแต่ลืมไปแล้ว ให้พูดคำว่าเดี๋ยวขอตรวจสอบอีกทีนะจะดีกว่าพูดคำว่า “ไม่รู้” “ไม่เห็นทราบ”
๑๗. จุ๊หมาน้อยขึ้นดอย คำนี้เป็นภาษาเหนือ หมายความว่าหลอกหรือการจูงใจให้ทำตามโดยมีรางวัลเป็ฯแรงจูงใจ ซึ่งพี่แมวได้จุ๊หมาน้อยขึ้นดอยไปมากมายหลายรายแล้ว
เมื่อฟังและคิดให้ดีแล้วคำเหล่านี้คือการสอนการประพฤติปฏิบัติตนในการทำงานอย่างหนึ่ง หวังว่าพวกเราคงได้ข้อคิดจาก wording ประจำตัวพี่แมวมาใช้ประโยชน์ได้บ้างไม่มากก็น้อย