ในปีนี้พวกเราไปสัมมนาประจำปีของหอสมุดพระราชวังสนามจันทร์ ไปกันที่แก่งกระจานโบ๊ทเฮ๊าส์รีสอร์ท ตั้งแต่เมื่อวันที่ 17-18 พฤษภาคม 2556 ปีนี้มีอาจารย์สกุล บุณยทัต  รองอธิการบดีฝ่ายกิจการนักศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร
อาจารย์ท่านได้ใช้กลวิธีเล่าเรื่องหนังสือ โดยดึง “แก่น” ของหนังสือ จำนวน 13 เรื่อง มานำเสนอ ร้อยเรียงเพื่อให้ขบคิด ให้ทุกคนได้ตระหนักรู้ รู้เท่าทันอารมณ์ตัวเอง สาระที่ฟังแล้วสามารถเข้าใจได้ถือเป็นการตีความตามประสบการณ์ของแต่ละคนคือ การรู้เท่าทันอารมณ์ของตัวเองเข้าในมนุษย์ เข้าใจถึงความเปลี่ยนแปลงของโลก ด้วยการเปิดใจ ด้วยการเปิดใจ ใช้ความรัก สร้างแรงใจ หาความสุข รู้จักใช้ชีวิต สติ คบเพื่อน ให้โอกาสตัวเอง มีแรงบันดาลใจ เรียนรู้ มีเหตุผล หนังสือเล่มสุดท้ายที่อาจารย์แนะนำคือ อ่านเถิดชาวไทย
ย้อนกลับมาที่ของเรามีการบอก ชวนให้อ่านหนังสือ? อาจมองว่าไม่บังคับ หรืออาจมองว่าบังคับ มีการเขียนเรื่องราวสรุปย่อหรือเผยแพร่มากมาย คำถามที่เราจะต้องตอบตัวเองแบบจริงแท้ (ซึ่งไม่จำเป็นต้องบอกใคร) ว่าเราอ่านเพราะอะไร เราได้อะไรจากการอ่านแบบจริงๆ เราทุกข์หรือสุข
หนังสือที่อ่านไปแต่ละเล่มได้สะสมเป็นภูมิปัญญาให้กับตัวเองมากน้อยแค่ไหน และการช่วยอะไรได้บ้างในการใช้ชีวิตแบบหนังสือที่อาจารย์แนะนำ ที่ keyword ประมาณถึงคนอ่านว่าควรจะต้อง “เปิดใจ ใช้ความรัก มีแรงใจ มีความสุข รู้จักชีวิต มีสติ คบเพื่อน หาและให้โอกาส สร้างแรงบันดาลใจ เรียนรู้ และมีเหตุผล”
และเราคิดอย่างไรกับข้อความ “เครื่องมือสำคัญที่จะก่อให้เกิดสติ ปัญญาและความเพียรที่บริสุทธิ์คือการอ่าน
ส่วนครึ่งบ่ายเป็นกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์ ส่วนวันรุ่งขึ้นเป็นการไปทัศนศึกษาเรือนจำชั่วคราวเขากลิ้ง ทำให้เห็นวิธีการทำงาน ทัศนคติ และความคิดสร้างสรรค์ของคนทำงาน รวมทั้งเรื่องราวของคนที่อยู่ในนั้น
นายแพทย์นิวัฒน์ ลีวงศ์วัฒน์ เขียนเรื่อง ทำ OD อย่างไร.. ไม่ให้เสียเที่ยว.. ไว้ที่ http://goo.gl/cFHSP อ่านแล้วน่าสนใจทีเดียว
OD หรือ Organization Development หรือที่หน่วยงานภาคเอกชนเขารู้จักกันในชื่อว่า “Team Building”นั่นเอง ความหมายของมัน ก็คือ “การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของคนในองค์กรให้เป็นพฤติกรรมที่พึงประสงค์ โดยใช้กระบวนการทางด้านพฤติกรรมศาสตร์ในการจัดสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการ ปรับเปลี่ยนความคิดและทัศนคติ ซึ่งมุ่งเน้นการการปรับเปลี่ยนความคิดและทัศนคติของตนเองเป็นสำคัญ”
เพราะฉะนั้น ในการไป OD แต่ละครั้ง ประโยชน์ที่แท้จริงของ OD จึงไม่ใช่การที่เราสามารถเปลี่ยนแปลงคนอื่นได้ แต่กลับเป็นการที่เราสามารถเปลี่ยนแปลงตัวเองได้ต่างหาก ดังนั้น เวลาที่เรากลับจาก OD แล้ว แต่เรากลับมีความรู้สึกว่า”ทำไมคนนั้นคนนี้ไม่เห็นจะเปลี่ยนเลย คนที่เลวยังไงก็เลวยังงั้น” แสดงว่าคนที่ไม่เปลี่ยนแน่ๆคนหนึ่ง ก็คือ”เรา” เพราะถ้าเรามีการเปลี่ยนแปลงความคิดและทัศนคติในทางที่ดีขึ้น เราก็จะสามารถมองเห็นสิ่งดีๆในตัวผู้อื่นได้มากขึ้น แม้ว่าเขาจะยังไม่ได้เปลี่ยนแปลงอะไรเลยก็ตาม
ผู้บริหารหลายท่านอาจจะรู้สึกดีใจ ที่บรรยากาศขององค์กรดีขึ้นในชั่วข้ามคืนของการทำ OD (บุคลากรเข้าอกเข้าใจกัน ให้อภัยกัน เลิกหวาดระแวงกัน ทุกคนหันหน้าเข้าหากัน ถ้อยทีถ้อยอาศัยกัน) และยังแอบหวังอีกด้วยว่าบรรยากาศดีๆแบบนี้จะคงอยู่ชั่วนิรันดร์ แต่ฝันก็ต้องสลายเมื่อกลับจาก OD แล้ว ประมาณไม่เกิน 3 เดือน ทุกสิ่งทุกอย่างก็กลับไปเป็นเหมือนเดิม แล้วเราก็มานั่งสงสัยกันว่า “ทำไมน้าาา?..อุตส่าห์เสียเงินเสียทองไปตั้งมากมาย สุดท้ายก็เหมือนเดิม”
การที่เราจะปรับเปลี่ยนความคิดและทัศนคติของคนในองค์กรได้นั้น เราต้องเข้าใจหลักในการทำงานของสมองเสียก่อนว่า สมองก็เปรียบเสมือน”เครื่องจักรผลิตความคิดและทัศนคติ” หลักการทำงานของมัน มีอยู่ว่า “ไม่ว่าเราจะเอาวัตถุดิบ(ข้อมูล)อะไรใส่เข้าไป ผลผลิต(ความคิดและทัศนคติ)ที่ได้ ก็จะเป็นแบบนั้น”ถ้าเราใส่ข้อมูลที่เป็นลบเข้าไปตลอดเวลา ความคิดและทัศนคติที่ได้ก็จะเป็นลบ แต่ถ้าเราเลือกใส่แต่ข้อมูลที่เป็นบวก ความคิดและทัศนคติที่ได้ก็จะเป็นบวก
ดังนั้นจึงไม่น่าประหลาดใจอะไรที่เราจะเห็นการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นในช่วง สั้นๆระหว่างการทำ OD เพราะในช่วงที่ทำ OD นั้น ผู้เข้าสัมมนาจะได้ข้อมูลที่เป็นบวกเกือบทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นการที่เราได้ไปอยู่ในสถานที่ที่สวยงาม บรรยากาศที่ผ่อนคลาย อาหารอร่อย กิจกรรมสนุกสนาน ความรู้สึกดีๆและกำลังใจจากเพื่อนๆ ฯลฯ แต่เมื่อเดินทางกลับจากการสัมมนา กลับมีแต่สิ่งที่เป็นลบรออยู่มากมาย เพราะฉะนั้นก็คงไม่แปลกที่ระดับความคิดและทัศนคติจะค่อยๆเป็นลบมากขึ้น และสุดท้ายทุกอย่างก็จะกลับไปเป็นเหมือนเดิม
โดยสรุปแล้วกิจกรรม OD เป็นการสัมมนาที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความคิดและทัศนคติได้อย่างรวดเร็ว ( Dramatic) แต่ผลของมันจะคงอยู่ในช่วงเวลาหนึ่งเท่านั้น (ประมาณ 3 เดือน)
หากเราต้องการที่จะรักษาบรรยากาศที่ดีขององค์กรเอาไว้ให้ได้นานๆ เราจำเป็นที่จะต้องสร้างระบบ (System)ที่สามารถเติมข้อมูลที่เป็นบวก (Positive Data) ให้ผู้คนในองค์กรได้อย่างต่อเนื่อง มีกระบวนการ  (Process) ที่ชัดเจน ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างค่อยเป็นค่อยไปทั่วทั้งองค์กร
โดยเริ่มที่ผู้บริหารก่อน (ผู้นำทำเป็นตัวอย่าง) แล้วจึงขยายผลสู่ผู้ปฏิบัติ ใช้การเสริมแรงทางบวก (Positive Reinforcements) ในการสร้างแรงจูงใจทั้งภายนอกและภายใน (External & Internal Motivation) จนกระทั่ง ระบบใหม่นี้ได้หลอมรวมเป็นวัฒนธรรมขององค์กรในที่สุด ไม่เช่นนั้นแล้วเราก็คงยังต้องวนเวียนอยู่กับการแก้ปัญหาเดิมๆ อย่างไม่มีวันจบสิ้น
……….. เอามาฝากให้อ่านเล่นๆกันค่ะ………………