การฟังพระคัมภีร์ปัฏฐานในงานสวดพระอภิธรรม

วันนี้ (วันอังคารที ๒๖ กค. ๖๕) ข้าพเจ้าไปฟังสวดพระอภิธรรมในงานศพของผู้ที่เคารพอย่างสูง มีการสวดพระอภิธรรมเวลา ๑๘.๓๐ น. นอกจากพระท่านจะสวดให้กับคนที่ไปร่วมงานฟังแล้ว ผู้ฟังก็จะได้รับบุญในส่วนของการรักษาศีล นอกเหนือจากการทำบุญอุทิศให้กับผู้ตายแล้ว การตั้งใจฟังก็ถือเป็นบุญ ข้าพเจ้าขอยกบทสวดในงานศพ ในหัวข้อ “พระคัมภีร์ปัฏฐาน”

พระคัมภีร์ปัฏฐาน เป็นคัมภีร์ที่ ๗ ในบรรดาพระอภิธรรม ๗ คัมภีร์ คือ ธัมมสังคณี วิภังคปกรณ์ ธาตุกถา ปุคคลบัญญัติ กถาวัตถุ ยมกปกรณ์ และมหาปัฏฐาน

พระคัมภีร์ปัฏฐาน เป็นคัมภีร์ที่มีความสำคัญมากดังมีแสดงไว้ในพระไตรปิฏกภาษาไทยเล่มที่ ๔๐  หน้าที่ ๘ ฉบับมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย

พระอรรถกถาจารย์ ผู้รจนาคัมภีร์อัฏฐสาลินี กล่าวถึงความสำคัญของพระคัมภีร์ปัฎฐานว่า นับตั้งแต่วันตรัสรู้จนถึงขณะทรงพิจารณาทบทวนพระอภิธรรม ๖ คัมภีร์แรกนั้น พระฉัพพรรณรังสีมิได้แผ่ประกายออกจากพระวรกายของพระผู้มีพระภาคเลย แต่พอทรงพิจารณาปัฏฐานที่ท่านเรียกว่า มหาปกรณ์พระฉัพพรรณรังสีก็แผ่ประกายออกมา คงเป็นเพราะในปัฏฐานมีนัยกว้างใหญ่ไพศาล  ดุจห้องน้ำในมหาสมุทรดังที่ท่านเรียกว่า “นัยสาคร” ซึ่งเป็นที่พระสัพพัญญุตญาณของพระผู้มีพระภาคมีโอกาสที่สำแดงพลังออกมาได้อย่างเช่นเดียวกับ “ชลสาคร” คือห้วงน้ำมหาสมุครลึก ๘๔๐๐๐ โยชน์ เป็นที่ปลาใหญ่ชื่อ ติมิระ และ ปิงคละ ได้มีโอกาสสำแดงพลัง แหวกว่ายเล่นน้ำได้อย่างเต็มที่การสำแดงพลังของพระสัพพัญญุตญาณนี้เองเป็นเหตุให้พระฉัพพรรณรังสีแผ่ประกายออกมา

ด้วยเหตุนี้จึงถือได้ว่าคัมภีร์ปัฏฐานเกิดจากอานุภาพของพระสัพพัญญุตญาณโดยเฉพาะ และเป็นวิสัยแห่งพระสัพพัญญุตญาณโดยเฉพาะ จึงมีนัยและอรรถลุ่มลึกกว่าพระคัมภีร์ใดๆ ในพระไตรปิฏก ยากที่บุคคลจะหยั่งถึงได้โดยทั่วถ้วน

ดังนั้นท่านโบราณจารย์จึงเรียกคัมภีร์นี้ว่า อนันตนยสมันตปัฏฐานมหาปกรณ์ (มหาคัมภีร์ปัฏฐานอันกว้างใหญ่ไพศาลรายล้อมด้วยนัยเป็นอนันต์ อภิ . อ. ๓/๕๗๓)

ชาวพุทธในหลายประเทศนิยมนำปัฏฐานมาสวดสาธยายเพราะเชื่อมั่นว่า “การสวดปัฏฐานจะนำมาซึ่งประโยชน์ อานิสงส์อันเป็นสิริมงคลนานับปการเช่น

ช่วยปกกันภยันตรายที่กำลังเผชิญ ช่วยขจัดปัดเป่าภยันตรายที่ตกมาถึงแล้วให้หายไป

ช่วยเกื้อหนุนชีวิตให้ประสบความสำเร็จรุ่งเรืองและช่วยขจัดปัดเป่าอุปสรรคเครื่องกีดขวางในอาชีพการงานที่สุจริต

เป็นปัจจัยให้บรรลุพระนิพพานให้โดยไม่ลำบากในชาติสุดท้าย

บุคคลใดต้องการจะบูชาพระสัพพัญญุตญาณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าบุคคลนั้นควรขยันหมั่นสวดปัฏฐานเนือง ๆ หากทำได้ พลังกาย พลังญาณ พลังจิตก็จะปราฏกเกิดขึ้นและนอนเนื่องอยู่ในขันธสันดานของบุคคลนั้น

บุคคลผู้ปราถนาความหลุดพ้นจากทุกข์ภัยในสังสารวัฏทั้งหลายพึงหมั่นสวดสาธยายปัฏฐาน และมนสิการพิจารณาปัจจัย ๒๔ อย่างถูกต้องตามหลักปัฏฐาน

ทุกครั้งที่ข้าพเจ้า ไปเคารพศพผุ้ตาย ข้าพเจ้าจะร่วมสาธยายบทสวดมหาปัฏฐาน

บทสวดที่พระท่านสวดในงานสวดพระอภิธรรมมีดังนี้

เหตุปจฺจโย  อารมฺมณปจฺจโย อธิปติปจฺจโย

อนนฺตรปจฺจโย สมนนฺตรปจฺจโย สหชาตปจฺจโย

อญญฺมญญฺปจฺจโย นิสฺสยปจฺจโย อุปนิสฺสยปจฺจโย

ปุเรชาตปจฺจโย ปจฺฉาชาตปจฺจโย อาเสวนปจฺจโย

กมฺมปจฺจโย วิปากปจฺจโย อาหารปจฺจโย

อินฺทริยปจฺจโย ฌานปจฺจโย มคฺคปจฺจโย

สมฺปยุตฺตปจฺจโย วิปฺปยุตฺตปจฺจโย อตฺถิปจฺจโย

นตฺถิปจฺจโย วิคตปจฺจโยต อวิคตปจฺจโย

ผู้ใด้หมั่นสวดเป็นนิจ ชีวิตเกิดเป็นมนุษย์แน่อน