เที่ยวเมืองรอง : วัดขนอนหนังใหญ่
หากเอ่ยถึงเมืองรอง ที่มีสถานที่ท่องเที่ยวมากมาย และไม่ไกลจากกรุงเทพฯ มากนัก หลายคนคงนึกถึงจังหวัดราชบุรี คำขวัญประจำจังหวัดราชบุรี คือ คนสวยโพธาราม คนงามบ้านโป่ง เมืองโอ่งมังกร วัดขนอนหนังใหญ่ ตื่นใจถ้ำงาม ตลาดน้ำดำเนิน เพลินค้างคาวร้อยล้าน ย่านยี่สกปลาดี จากคำขวัญที่ได้กล่าวมานั้น แสดงให้เห็นว่า จังหวัดราชบุรี มีสถานที่ท่องเที่ยวมากมายหลายแห่ง เช่น ถ้ำเขาบิน ถ้ำจอมพล ตลาดน้ำดำเนินสะดวก วัดเขาช่องพราน และหนึ่งในนั้น คือ วัดขนอนหนังใหญ่
ดิฉันและครอบครัวเคยไปเที่ยวที่วัดขนอนหนังใหญ่ ช่วงนั้นไปช่วงหล่อเทียนพรรษา และได้เข้าชมพิพิธภัณฑ์หนังใหญ่วัดขนอน ซึ่งมีลักษณะเป็นเรือนไทย เก็บรักษาหนังใหญ่ ที่อยู่ในสภาพสมบูรณ์ ส่วนใหญ่เป็นตัวละครเรื่องรามเกียรติ์ ชุดหนุมานถวายแหวน ชุดสหัสสกุมาร และเผากรุงลงกา และชุดศึกอินทรชิตครั้งที่ 1 รวมทั้งจัดนิทรรศการ แสดงประวัติความเป็นมา การแกะสลักตัวหนังใหญ่ และการแสดงเชิดหนัง ซึ่งเป็นภาพที่สวยงามและประทับใจมาก
วัดขนอนหนังใหญ่ ตั้งอยู่ที่ เลขที่ 1 หมู่ที่ 4 ต.สร้อยฟ้า อ.โพธาราม จ.ราชบุรี สร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ผู้ที่ริเริ่มในการแกะสลักหนังใหญ่ คือ ท่านพระครูศรัทธาสุนทร (หลวงปู่กล่อม) แต่ละปีจะมีเทศกาลหนังใหญ่วัดขนอน ซึ่งจัดอยู่ในช่วงเทศกาลวันสงกรานต์ ระหว่างวันที่ 13 – 14 เมษายน ของทุกปี
ช่วงที่ไปครั้งนั้นมีนักศึกษามานั่งแกะฉลุลายเป็นรูปตัวหนังเป็นกลุ่ม ๆ ซึ่งมาจากต่างสถาบันกัน ช่วงนั้นยังไม่มีการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ค่ะ
หนังใหญ่ คือ มหรสพอย่างหนึ่ง ใช้แสดงในงานพระราชพิธี และงานสำคัญของไทย ใช้หนังวัวแกะสลักเป็นรูปตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์ โดยใช้หนังสัตว์แกะสลักเป็นรูปภาพคล้ายหนังตะลุง แต่มีขนาดใหญ่กว่ามาก เชิดได้ทั้งหน้าจอ และหลังจอ ใช้ปี่พาทย์ บรรเลงประกอบ ผู้เชิดกับผู้พากย์เป็นคนละคนกัน แต่หนังตะลุง เป็นศิลปะการแสดงประจำท้องถิ่นของภาคใต้ เล่นได้เกือบทุกงาน เช่น งานบวช งานแต่ง งานศพ ใช้การแสดงเงาบนจอผ้า โดยมีนายหนังตะลุง เป็นคนแสดงเองทั้งหมด
ปัจจุบันเหลือคณะหนังใหญ่อยู่ทั้งหมด 3 คณะ ได้แก่
1. หนังใหญ่วัดขนอน จังหวัดราชบุรี
2. หนังใหญ่วัดบ้านดอน จังหวัดระยอง
3. หนังใหญ่วัดสว่างอารมณ์ จังหวัดสิงห์บุรี
วัดขนอนหนังใหญ่ เป็นวัดสำคัญแห่งหนึ่งของประเทศไทย จัดเป็นวัดที่อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมการแสดงหนังใหญ่ และได้รับรางวัลการขึ้นทะเบียนทางยูเนสโกเป็นมรดกทางวัฒนธรรมโลกของภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก (ACCU) เมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2550
ถึงเวลาแล้วที่เราจะต้องช่วยกันอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมการแสดงหนังใหญ่ ให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้ต่อไป
อย่าลืมไปเที่ยวชมกันนะคะ
ดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่:
www.paiduaykan.com/76_province/central/ratchaburi/watkhanon.html