คำว่า “แซฟฟิก” (Sapphic) กลายมาเป็นคำที่ได้รับความสนใจเพิ่มขึ้นอย่างมากในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะในกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่กำลังค้นหาอัตลักษณ์ทางเพศที่สอดคล้องกับความรู้สึกนึกคิดและประสบการณ์ของตนเอง แม้ว่าคำนี้จะมีที่มาจากกวีหญิงชาวกรีกโบราณนามว่า “แซฟโฟ” (Sappho) มาตั้งแต่ศตวรรษที่ 16 แต่ความหมายของคำนี้ได้ขยายและปรับเปลี่ยนตามยุคสมัย และกลายมาเป็นร่มคำที่ครอบคลุมความสัมพันธ์ระหว่างผู้หญิงกับผู้หญิง ตลอดจนผู้ที่มีความรู้สึกดึงดูดทางอารมณ์หรือทางเพศต่อเพศหญิง ไม่ว่าจะมีอัตลักษณ์เพศแบบใดก็ตาม (ณิชาภัทร บุ้งทอง, 2024; evekkstore, 2025)
ที่มาของคำว่าแซฟฟิก
คำว่า “แซฟฟิก” มีรากศัพท์จากชื่อของกวีหญิงชาวกรีกนามว่า “ซัปโฟ” (Sappho) ผู้มีชีวิตอยู่ในช่วงศตวรรษที่ 6 ก่อนคริสตกาล บทกวีของซัปโฟมักสะท้อนความรู้สึกดื่มด่ำ ความปรารถนา และความรักที่มีต่อผู้หญิงอีกคนหนึ่ง ซึ่งนักวิชาการจำนวนหนึ่งตีความว่าเป็นการสื่อถึงความสัมพันธ์หญิง-หญิง แม้ว่าอัตลักษณ์ทางเพศของเธอจะยังคงเป็นที่ถกเถียงในหมู่นักประวัติศาสตร์ แต่ชื่อของเธอกลับกลายเป็นที่มาของคำว่า “เลสเบี้ยน” (Lesbian) และคำว่า “แซฟฟิก” ก็เป็นอีกคำหนึ่งที่สะท้อนความรักหญิง-หญิงผ่านมุมมองทางวรรณกรรม (ณิชาภัทร บุ้งทอง, 2024)
ความหมายร่วมสมัยของแซฟฟิก
ในยุคปัจจุบัน คำว่าแซฟฟิกไม่ได้จำกัดเฉพาะหญิงรักหญิงในฐานะ “เลสเบี้ยน” เท่านั้น แต่กลับกลายเป็นคำที่ครอบคลุมกว้างขวางกว่าเดิม โดยถือเป็น “ร่มคำ” (umbrella term) ที่รวมเอาบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศและมีความรู้สึกหรือความสัมพันธ์กับเพศหญิง ไม่ว่าบุคคลนั้นจะเป็นไบเซ็กชวล (Bisexual), แพนเซ็กชวล (Pansexual), เควียร์ (Queer), เดมีเซ็กชวล (Demisexual) หรือแม้แต่นอนไบนารี (Non-binary) ก็ตาม (evekkstore, 2025)
การเลือกใช้คำว่าแซฟฟิกจึงเป็นการเปิดพื้นที่ให้แต่ละบุคคลสามารถนิยามตัวเองได้อย่างหลากหลายและมีอิสระมากขึ้น โดยเฉพาะเพื่อหลีกเลี่ยงปรากฏการณ์ “Bisexual Erasure” ซึ่งหมายถึงการลบหรือเพิกเฉยต่อการมีอยู่ของไบเซ็กชวลในบริบทของความสัมพันธ์แบบหญิง-หญิง (ณิชาภัทร บุ้งทอง, 2024)
ประเภทและกลุ่มย่อยในแซฟฟิก
กลุ่มแซฟฟิกสามารถจำแนกได้เป็นกลุ่มย่อยต่างๆ ได้แก่ เลสเบี้ยน ไบเซ็กชวล แพนเซ็กชวล เควียร์ เดมีเซ็กชวล และนอนไบนารี โดยเกณฑ์สำคัญคือความรู้สึกดึงดูด ความสัมพันธ์ หรืออัตลักษณ์ที่เกี่ยวข้องกับผู้หญิง หรือมีฐานอยู่บนการดึงดูดต่อเพศหญิง ไม่ว่าจะโดยอารมณ์หรือเพศสภาพก็ตาม (evekkstore, 2025)
ที่มารูปภาพ : https://www.thenoizemag.com/2022/06/what-does-sapphic-mean/
แซฟฟิกกับวัฒนธรรมสมัยนิยม
คำว่าแซฟฟิกได้เข้ามามีบทบาทอย่างเด่นชัดในสื่อร่วมสมัย ทั้งวรรณกรรม ภาพยนตร์ ซีรีส์ และเพลง โดยเฉพาะในผลงานที่เน้นความรักหญิง-หญิง เช่น ซีรีส์ The L Word หรือภาพยนตร์ Portrait of a Lady on Fire ที่สะท้อนความรักและอัตลักษณ์ในแบบแซฟฟิกโดยไม่จำเป็นต้องจัดอยู่ในนิยามแบบเลสเบี้ยน อย่างเคร่งครัด
การยอมรับในความหลากหลายของแซฟฟิกจึงไม่ใช่เพียงการยอมรับในเพศสภาพ แต่เป็นการยอมรับในมิติของความสัมพันธ์และความรู้สึกในระดับลึก ซึ่งสะท้อนออกมาผ่านศิลปะและสื่อสารสนเทศในวงกว้าง (evekkstore, 2025)
แซฟฟิกในอุตสาหกรรมสิ่งพิมพ์
ในอุตสาหกรรมสิ่งพิมพ์ คำว่าแซฟฟิกได้กลายมาเป็นประเด็นสำคัญที่ส่งผลต่อทั้งด้านเนื้อหา การตลาด และการจัดหมวดหมู่หนังสือ โดยเฉพาะในวรรณกรรม LGBTQIA+ ที่ได้รับความนิยมอย่างสูงในระดับโลก ไม่ว่าจะเป็นนิยายรักหญิง-หญิง การ์ตูนวายหญิง (GL หรือ Girl’s Love) ไปจนถึงหนังสืออัตชีวประวัติของนักเขียนที่นิยามตนเองว่าเป็นแซฟฟิก
การมีอยู่ของคำว่า “Sapphic” ในชื่อหมวดหมู่หนังสือ เช่น “Sapphic Fiction,” “Sapphic Romance,” หรือ “Sapphic YA” (Young Adult) ช่วยให้นักอ่านสามารถค้นหางานเขียนที่ตรงกับอัตลักษณ์หรือความสนใจของตนได้ง่ายขึ้น โดยเฉพาะในแพลตฟอร์มดิจิทัลอย่าง Goodreads, Amazon Kindle หรือ BookTok ซึ่งคำว่า “Sapphic” ถูกใช้เป็นแฮชแท็กสำคัญในการโปรโมตหนังสือ
ตัวอย่างหนังสือที่มีอิทธิพลในสายแซฟฟิก ได้แก่:
The Seven Husbands of Evelyn Hugo โดย Taylor Jenkins Reid
Honey Girl โดย Morgan Rogers
One Last Stop โดย Casey McQuiston
การเติบโตของหมวดหมู่แซฟฟิกในตลาดหนังสือยังช่วยสนับสนุนให้นักเขียนจากชุมชน LGBTQIA+ ได้มีพื้นที่ในการบอกเล่าเรื่องราวที่สะท้อนตัวตนและประสบการณ์ของตนเองอย่างแท้จริง ไม่ว่าจะผ่านสำนักพิมพ์ใหญ่หรือสำนักพิมพ์อิสระ
โดยสรุปคำว่าแซฟฟิกเป็นมากกว่าคำที่ใช้เรียกความสัมพันธ์หรืออัตลักษณ์ทางเพศของผู้หญิงที่รักผู้หญิง หากแต่เป็นเครื่องมือทางภาษาที่ช่วยขยายพื้นที่ให้ผู้คนสามารถนิยามตนเองอย่างอิสระและไม่ถูกจำกัดโดยกรอบนิยามแบบเดิม การใช้คำนี้ไม่เพียงสะท้อนถึงความหลากหลายทางเพศในสังคมปัจจุบัน แต่ยังเป็นการแสดงออกถึงความเคารพในตัวตนของผู้อื่นโดยไม่จำเป็นต้องจัดจำแนกด้วยคำจำกัดความที่ตายตัว ในขณะเดียวกัน อุตสาหกรรมสิ่งพิมพ์ในฐานะกลไกการผลิตและเผยแพร่วัฒนธรรมก็ได้กลายเป็นพื้นที่สำคัญสำหรับการแสดงออกของอัตลักษณ์แซฟฟิก
บรรณานุกรม
ณิชาภัทร บุ้งทอง. (2024, 29 มิถุนายน). แซฟฟิกคืออะไร ถือว่าเป็น LGBTQIA+ ไหม. The Standard. สืบค้นจาก https://thestandard.co/what-is-sapphic/
evekkstore. (2025, 6 กุมภาพันธ์). 6 ประเภทในแซฟฟิก และแซฟฟิก (Sapphic) คืออะไร?. สืบค้นจาก https://www.evekkstore.com/blog/7444/6-ประเภทในแซฟฟิก-และแซฟฟิก-sapphic-คืออะไร
Sapphic Union. (2022, 20 มิถุนายน) . Sapphic ร่มคันใหญ่ที่ครอบคลุมกว่าเดิม ชวนทำความรู้จักกับคำว่าแซฟฟิคให้ดียิ่งขึ้น เพื่อโอบรับทุกคนให้มากกว่าเดิม. สืบค้นจาก https://www.thenoizemag.com/2022/06/what-does-sapphic-mean/